Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi

Butadien-nitril' kauchuklari
- maxsus maqsad uchun ishlatiladigan
kauchuklar qatoriga kiradi. Bularning markalari SKN nomi bilan yuritiladi.
— CH
2
–CH=CH–CH
2
–CH
2
–CH —
|
CN
SKN asosida tayyorlanadigan rezinalar o`zining bo`kiShga chidamliligi,
issiqlik ta`sirida eskiriShga chidamliligi, yaxShi adgeziya xususiyatiga egaligi va
boshqa xossalari bilan yuqorida keltirilgan kauchuklardan farq qiladi.
Xloropren kauchuklari.
— CH
2
–C=CH–CH
2
—
|
Cl
bu kauchuk ham maxsus maqsad uchun ishlatiladi. Polixloropen tarkibida xlor
bo`liShi uni yonmaslik xususiyatini beradi va metallarga bo`lgan adgeziya xossasi
yuqori va bo`kiShga turg’unligidan gazlarni o`tkaziShi kamligi bilan ajralib turadi.
Etilen-propilen kauchuklari. 
Bu etilen va propilen sopolimeri bo`lib, kompleks katalizatorlar iShtirokida
sintez qilinadi va u SKEP nomi bilan yuritiladi.
Bu kauchuk iShtirokida olingan rezina buyumlari agressiv muqitda +150
0S gacha Sharoitda iShlatiSh mumkin.
Butil kauchuk. 
Izobutilen va izoprenlarni sopolimeridir.
Bu kauchuk kam gaz o`tkaziSh koeffitsenti bilan ajralib turadi.
Men bu erda kauchuklarning ayrim vakillari bilan tanishtirib o`tdim.
Ularning turlari, tuziliShi, oliniShi va xossalarini oldingi kursda batafsil
eshitgansiz.
Rezina aralashmasi uchun ingredientlar va ularning vazifalari. 
Tabiiy va sintetik kauchuklar va latekslar toza yoki vulkanizatsiya
xilinmagan xolda deyarli qo`llanilmaydi. Elim tayyorlaShda, izolyatsion lenta
iShlab chikariShda 1% dan ortik sof xolatda kauchuk iShlatilmaydi.

---

Amaliyotda asosan vulkanizatsiya xilingan rezina aralaShmasi - rezina
qo`llaniladi. Rezinaga kerakli bo`lgan xossani beriSh uchun kauchuklar organik
yoki noorganik, sochiluvchan yoki suyuk moddalar bilan aralaShtiriladi (qoriladi)
93
va undan keyin vulkanizatsiya qilinadi. hamma qo`Shilgan moddalar ingredient,
ya`ni "tarkibiga kiruvchi" nomi bilan yuritiladi.
Rezina aralaShmasiga kiruvchi asosiy komponentlar vazifasiga qarab
quyidagi guruhlarga bo`linadi:
kauchuklar va regenerat (ishlatilgandan keyin qayta ishga yaroqli xilingan.
dastlabki xususiyatlari tiklangan material);
vulkanizatsiyalovchi moddalar;
vulkanizatsiyani tezlatuvchi;
vulkanizatsiyani aktivlaShtiruvchi;
eskiriShga karShi turuvchilar (protivo-stariteli);
plastifikatorlar;
aktiv to`ldirgichlar (vulkanizat musnahkamligini oShiruvchi) va noaktiv
to`ldirgichlar;
Maxsus vazifa bajaruvchi komponentlar:
qovak hosilxiluvchilar (poroobrazuyuShie);
podvulkanizatsiyani sekinlaShtiruvchilar;
rang beruvchi moddalar va boshqalar.
Yordamchi materiallar: upalaShtiruvchi (opudrivayuShie).
Rezina aralaShmasida kauchukning miqdori 5 dan to 92% gacha bo`liShi
mumkin. Kauchuk va vulkanizatsiya uchun kerakli bo`lgan ingredientlar
aralaShmasi odatda to`ldirilmagan (nenapolnennimi) aralaShma deyiladi.
Misol uchun, rezina aralashmasinig biror retseptini keltiraylik.
Kauchuk
100 oqirlik qism
Oltingugurt
2-3,5 oqirlik qism
Tezlatuvchi:
tauram
0,5-2 oqirlik qism
rux oksidi
5 oqirlik qism
Aktivatorlar:
stearin kislotasi
1 oqirlik qism
texnik uglerod (saja)
45 oqirlik qism