Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 7-fevraldagi O‘zbekiston

Modellashtirish ja rayonidagi kimyoviy moddalar va termodi-
namik metodlarni tanlash .
Aspen plus dasturida kmyoviy texnologik jarayonlarda foydalanish mumkin bo'lgan 
barcha turdagi moddalar mavjud bo'lib ushbu moddalar Aspen Properties bo'limidan 
Components (komponentlar) qismi orqali amalga oshiriladi. Termodinamik ussullar esa 
Methods (usullar) qismini sozlash orqali amalga oshiriladi. 
 
2.2.2-rasm. Aspen plus dasturida a) Komponentlar usullarni tanlash 

---

40
 
2.2.2-rasm. Aspen plus dasturida b) Termodinamik usullarni tanlash 
 
2.3 Modellashtirish jarayonidagi ob'ektlarni tanlash
Ushbu dastur bizga texnologik jarayonlarda foydalaniladigan asosiy 
qurilmalar modellarini taqdim etadi. Buning uchun Aspen plus dasturida 
Simulation (Modellashtirish) muhitiga kiriladi hamda kerakli bo'lgan qurilma 
tanlanadi va modellashtirish oynasiga qo'yiladi. Quyida Metilsiklogeksan-Toluol 
aralashmasidan Fenol yordamida Metilsiklogeksanni ekstraksiyalash jarayonining 
Aspen Plus dasturidagi modeli ko'rsatilgan (2.3.1-rasm).
2.3.1-rasmda keltirilgan modelidan ko'rinib turibdiki ushbu modelni qurish 
uchun bitta ekstraktor (RADFRAC) dan foydalanilgan. Ushbu ekstraktorda 
metilsiklogeksan va toluol (MCHFEED) aralashmasi va fenol (PHENOL) 
oqimlarini ifodalovchi 2 ta kirish hamda distillatsiya sifatida ajratib olingan 

---

41
metilsiklogeksan 
mahsuloti 
(MCHPROD) 
va 
fenol, 
toluol 
aralashmasi(MCHPHNTL) chiqadigan 2 ta chiqish oqimlari mavjud. 
 
2.3.1-rasm.Aspen plusda metilsiklogeksanni ajratib olish uchun ekstraktor 
modeli 
Shu va shunga o'xshash jarayonlarni modellashtirishda temperatura, bosim, 
miqdor, kompozisiya kabi kirish parametrlari tanlashni foydalanuvchi yoki 
talabaning o'ziga amaliyot darslarida yoki mustaqil ravishda sinab ko'rishni tavsiya 
etamiz.