Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 7-fevraldagi O‘zbekiston

3.3 Quyi bosimli rektifikatsion kolonnasini kompyuter modeli 
Quyi bosimli rektifikatsion kolonna ham yuqori bosimli kolonna kabi 
modellashtiriladi. Birgina farqi shundaki ushbu kolonnada belgilangan bosim 
kichik bo'ladi, ya'ni atmosfera bosimida bo'ladi. Biz ko’rib chiqayotgan jarayonda 
yuqori bosimli rektifikatsion kolonnasini hisoblash natijalariga ko’ra 1 atm bo’lib, 
undagi mavjud xossani nomoyon qiladi. Buning hisobiga esa kolonnaning 
energiya iste'moli kamayadi.
3.4. Modellashtirish natijalari 
Yuqorida qayd etilgan qoidalar va nazariyalarni hisobga olgan holda bosimlar 
farqiga hamda ekstraksion usulda azeotrop aralashmalarni (spirt-suv) ajratish 
jarayonlari kompyuter dasturlari (Aspen Plus) yordamida modellashtirildi.
Rektifikatsion va ekstraksion kolonnalarni modellashtirish uchun RadFrac modeli 
(Aspen Plus) tanlangan bo'lib, ushbu model yordamida kolonnaning matematik 
modelda keltirilgan barcha parametrlarini yoritib berish mumkin. 

---

59
3.4.1. Bosimlar farqiga asoslangan separatsiya jarayonini modellashtirish 
natijalari 
Bosimlar farqiga asoslangan jarayonda 1-kolonna oddiy sharoitda ya'ni normal 
atmosfera bosimida ishlaydi, flegmalar soni esa 2.1 ga teng bo'lib 30 ta tarelkaga 
ega.
3.4.1-rasm. Quyi bosimli kolonnada tarelkalar bo'ylab komponentlar fraksiyalari 
va temperaturaning o'zgarishi 
Quyi bosimli kolonnaga ketma-ket ulangan 2-kolonna bosimlar farqi rejimini 
yuzga keltirish uchun foydalaniladi (3.4.2-rasm), demak bundagi bosim ham 
undan farq qilishi talab etiladi. Hisoblash natijalariga ko'ra ushbu yuqori bosimli 
kolonnadagi bosim 10 barni tashkil etadi, flegmalar soni esa 3.2 ga teng bo'lib, 
bunda ham 30 ta nazariy tarelka mavjud.
Quyi bosimli kolonna: Liquid Composition Profiles
Stage
Te
m
pe
ra
tu
re
C
X 
(m
ol
e 
fra
ct
io
n)
1
3
5
7
9
11
13
15
17
19
21
23
25
27
29
31
77,5
80,0
82,5
85,0
87,5
90,0
92,5
95,0
97,5
100,0
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
ETHANOL (mole fraction)
WATER (mole fraction)
Temperature C

---

60
3.4.2-rasm. Kolonnalarda bosim o'zgarganda suyuq/bug' molyar ulushlarining 
o'zgarishi grafigi 
Yuqori bosimli kolonnada komponentlarning tarelkalar bo'ylab taqsimlanish 
grafigi 3.4.3-rasmda keltirilgan.