«problems of research and education of the uzbek language»

International scientific-theoretical conference on the topic:
«PROBLEMS OF RESEARCH AND EDUCATION OF THE UZBEK LANGUAGE» 
www.myscience.uz 
249 | 
На примерах объясняются пять типов диалектных слов, встречающихся в 
гиждуванском диалекте. 
Ключевые слова: диалектологическая лексика, диалектное значение, 
диалектный текст, фразеологические выражения, диалектные слова, 
диалектные слова, типы диалектных слов. 
“O‘zbek dialektologiyasi” fanida dialektal so‘z masalasiga jiddiy e’tibor 
berilmoqda. Hatto, dialektal so‘z maqomi masalasida ham fikr yuritilmoqda
[Ernazarov, 2021: 27].Shevalarda asosiy tadqiq obyekti nima deganda, dialektal so‘z 
deymiz. Sababi, sheva fonetikasi haqida gapiriladimi, morfologiyasi haqida 
gapiriladimi baribir sheva so‘zlari asosiy e'tiborda bo‘ladi. Shu sababli sheva so‘zlari 
ham fonetikanimg ham morfologiyaning tayanch obyekti sanaladi. Morfologiyadagi
qo‘shimchalar haqida gapirganda ham dialektal so‘zga qo‘shiladigan va shakl-
ma'noga ta'sir qiladigan bo‘lganini bilish uchun ham sheva so‘zlarini tayanch vosita 
hisoblanadi. 
Dialektal so‘z dialektologik leksika va dialektal leksikografiyaning asosiy 
terminlaridan biri hisoblanadi. Dialektal so‘z haqida gapirganda quyidagilar 
e’tiborga olinishi lozim bo‘ladi: shevalarga xos so‘z, so‘z birikmasi va iboralar 
adabiy tilda juda kam qo‘llanishi yoki umuman qo‘llanmasligi bilan ajralib turadi. 
“O‘zbek tili”, “Hozirgi o‘zbek adabiy tili”, “O‘zbek tili leksikologiyasi” kabi darslik 
va o‘quv qo‘llanmalarda dialektal so‘z va dialektal ma’nolar to‘g‘risida mulohaza 
yuritilmagan Shuningdek, dialektal so‘zlarning turlari to‘g‘risida ham biron bir fikr 
yo‘q.Sheva so‘zlari termini uslubiy xususiyatlarga ko‘ra takroriylikning oldini olish 
uchun ikkinchi bir termin bilan dialektal so‘z deyiladi. Ularning badiiy asarlarda 
qo‘llanish shakllari esa dialektizmlar hisoblanadi.
Dialektal so‘z sheva so‘zlari ichida uning leksik-semantik va semantik 
(dialektal ma’no) xususiyatlari bilan farqlanishi, adabiy tildagi so‘zlarga nisbatan 
orfoepik va orfografik me’yorlari bilan adabiy til me’yori va talablariga 

---