Производство строительных работ

Қурилиш ишларини ишлаб чиқариш
Қурилиш ишлари, одатда, "йўл" дан ва "майдон"дан иш ишлаб чиқариш учун иккита комплект бригададан иборат бўлган ихтисослашган жамоалар томонидан бажарилади.
"Йўл" дан ишлайдиган комплект бригада ўрнатиш поезди (дизел локомотиви, стрелали темир йулда харакатланиядиган кран, фундамент, анкер ва таянчларни ташиш учун ярим вагон ва патформалар, иситиш вагонидан иборат), котлован қазиш машиналари (бурғулаш машинаси, кўп челакли қазиш машинаси) ва автомобил мавжуд. Зарур ҳолларда бригада АВСЭ –М тебранувчи болғага ва сваяларни кокиш қурилмаси бириктирилади.
"Дала" дан ишларни ишлаб чиқариш учун булдозер, МКТС –2М бурғилаш машинаси, тракторr ёки автомобил юриш бўйича кранлар, таянчларни ташиш учун тракторлар ва автомобиллари мажмуасидан фойдаланилади.
Қурилиш ишлари фақат контакт тармоғи режаларига мувофиқ таянчлар ўрнатиш жойлари белгилашдан сўнг бошланади. Таянч ўқининг ҳолати рельс бўйиннинг ташқарисига ўчмас сув билан вертикал чизиқ чизиш ва уни ўрнатишнинг серия рақами, таянч тури ва ўлчамини кўрсатиш билан белгиланади.
Котловаларни ишлаб чиқиш механизациялашган усулда, МКТС–2М турли бурғулаш машинасидан баъзи ҳолларда - экскаваторлар Э-221 ва бошқа машиналари билан фойдаланилади. Агар котлованларни текисланган шароитларда килиш керак булганда (трубаутказгич, кабел линиялари ва бошқалар якинида), уларни қўлда қазилади. Режада чуқурнинг ўлчамлари фундамент ёки фундамент еркин ўрнатилишини таъминлаши, чуқурнинг чуқурлиги еса улардан ±100 мм дан ошмаслиги билан фарқланувчи лойиха ўлчамларига мос келиши керак. Котлованларни механизациялашган ишлаб чиқиш ишлари шундай ташкил қилинадики, фундаментлар, анкерлар ёки таянчларни ўрнатиш бевосита котлованларнинг тайёрлашдан кейин орқасида бажарилади. Бу чуқурларнинг вертикал деворларининг барқарорлиги учун махсус боғламлардан фойдаланишдан бартараф етилади.
Котлован ишлаб чиқилаётганда ишчи маткапда 4 м дан кам масофада, ВК -3 қозгич ишлаётганда еса-ишчи органдан 15 м дан кам масофада бўлишига йўл қўйилмайди. МКТЦ –2М машинасини ишчи ҳолатда ҳаракатлантириш, хамда ишлаётган машинага 10 м дан кам масофада яқинлаштиришга йўл қўйилмайди,
Ер остидаги сувларининг кучли оқими мавжуд бўлган жойларда дренаж тадбирларини, сувни камайтириш ёки ариқларни ишлаб чиқиш дан олдин тадбирларни бажариш керак.
Ер ости коммунал хўжалиги жойлашган жойларда котлованлар ишлаб чиқишда ёки сваяли фундаменларни ўрнатишда уларнинг зарарланишини олдини олиш чоралари кўрилади. Ушбу ишлар коммуникацияларни бошқарувчи ташкилот вакили назорати остида амалга оширилади. Ишлаётган темир йўл линияларида контакт тармоғи таянчлари учун котлованлар козишини кузатиш учун ийл дистанцияси ўз вакилини ажратади. Стансияларда, тўхташ пунқтлари ва одамлар тўпланадиган жойларда бинолар яқинлашишининг катталигини кузатиб, шит ёки сафер сенгиз билан қопланади.
Монолит фундаментлар очиқ котлованларда шаклдошлик ёрдамида бетонлаштирилади. Анкер болтлари ҳолатини белгилаш учун шаклдошлик устига шаблон ўрнатилади.
Сваяли темирбетон фундаментларни ва kontakt тармоғининг анкерларини чўктириш МЭС -1 мотовоз билан ҳаракатланган АВСЭ–М бурғулаш машинаси томонидан бажарилади. Свая фундаментини чўктириш жараёнида тебраниш чўктириш машина хайдовчи ва мотовоз машинист билан ташувчи ва иш бошқарувчи ўртасида доимо шартли сигналларни алмашиш ман етилади. Унинг ишлаши давомида тебраниш чўктириш машинага 20 м дан яқинроқ яқинлашиш ман этилади.
Эгилувчан кундаланг тусин таянчлар растверк учун сваяли фундаментларни ва чуқур урнатилган фундаментларни чўктириш учун темир йўл крани бошига бириктирилган ҳидоят рамкасида жойлашган тебраниш чўктиртиргич ВП -1 ёки дизел болғалар УР -1250 ишлатилади.
Блокли кўмилган фундаментлар ва анкерлар, хамда kontakt тармоқ таянчлари темир йўл ёки traktor (автомобил) йўлларидаги кранлар орқали ўрнатилади.
Таянчларни кўтариш, вертикал ҳолатга ўтказиш, чуқурга ўрнатиш ва ишчиларни таянчга чикмасдан стропларни ечиш махсус строп ва илгакдан фойдаланади. Таянчни ўрнатиб, йўл ўқидан масофани ўлчаб, уларни котлован ёки фундаментда котиртиради. Фундамент ва таянчларнинг колган очик жойи 20-30 см ли қатламлар билан қопланади, ҳар бир қатлам қўпорилади. Қиш шароитида ишлаганда ер қор ва муздан тозаланади. Чунки кейинги вактида ер чўг беради, унинг баландлиги лойиха сатҳидан 30-40 см купрок қилинади.
Таянчларни ўрнатишда кран ёрдамида ростлаш мақсадга мувофиқдир. Таянчнинг вертикалига нисбатан қиялиги унинг узунлигининг асосий юклар ҳаракатига тескари йўналишда 2% дан, йўл ўқи бўйлаб еса 1% дан ошмаслиги керак. Анкер таянчлар учун из ўқи бўйлаб қиялик асосий юкларга тескари йўналишда 0.5% дан ошмаслиги керак.
Таянчларни ўрнатишда лойиҳалаш маълумотларидан қуйидаги четлашишларга йўл қўйилади:
ерга жойлаш узунлиги бўйлаб ±100 мм; оралиг узунлиги бўйича +1 ва -2 м; йўл ўқидан масофа бўйича + 150 мм;
таянчларнинг йўл ўқига перпендикуляр бўлган йўналишга нисбатан оғиши (режада), шу жумладан темирбетон таянчларнинг кўмилган қисмлардан, ±3° (тг 3°=1/20).
Металл таянчларни ўрнатишда улар ҳар бир устуна остида камида битта анкер болтига ўрнатилади. Пўлат қопламалар ёрдамида вертикал таянч текисланг мумкин: қадар умумий қалинлиги билан кўпи уч қопламалар 30 мм ли. Ўрнатилган ва ростланган таянч-шайба, контрогайка ва гайка билан котиртиради. Темир йўл бошидан 5 м баландликда таянчларда сон ва юқори кучланишли белги қўлланилади.
Қаттиқ тўсинларнинг темир-бетон таянчларни ўрнатишда битта тўсиннинг таянчлари орасидаги масофани аниқ кузатиш керак. Таянчлар лойиҳавий қийматдан ±20 мм га оғиши мумкин. Таянчларнинг устма-уст белгилари фарқи 200 мм дан ошмаслиги керак. Каттиқ тўсинларнинг қўш темир-бетон таянчлари бир вақтда ўрнатилади. Таянчлар орасидаги керакли масофани тузатиш учун олдиндан махсус қистирмалар ўрнатилади. Бу таянчлар вақтинча бир-бирига бириктирилади.
Қаттиқ тўсинларнинг металл тўсинлари йиғилади ва йиғиш тагидаги алоҳида блоклардан пайвандланади. Худди шу жойда бошлар таянчларга бириктириш учун тўсинларга бириктирилади. Каттак кундаланг тусинларни темир йўлда харакатланувчи кран билан урнатилади. Кран қаттиқ кундаланг тўсин билан тўсилган ўрта йўлида жойлаштирилади. Тўсиннинг учларига аркон котиртирилади. Улар ёрдамида темирни керакли холатга айлантиради. Каттиқ кундаланг тўсин каллагилари нарвонда таянчларга кўтариладиган ишчилар котиртиради.
Анкер тортгичларни қўлда ўрнатилади. Бир анкер таянч учун кронштейнлар ер юзида ёки нарвон бир таянчни ўрнатиш дан кейин нарвондан тўса. Тортгич тури ва таянчда анкер кронштейнларининг жойлашиши лойиҳа бўйича аниқланади ва анкерлаш ва осма турига боғлиқ. Пастки тортгични ўрнатишда ± 100 мм баландликдаги оғишларга рухсат берилади. Тортгичларнинг котириш тугуни шундайки, уларнинг узунлигини ростлаш таъминлайдиган. Тортгичларнинг таранглиги уларда мавжуд бўлган резьба ёрдамида ростланади.
Тошлоқ тупроқларда таянчлар камадайган чуқурлик котлованларга ўрнатилади ёки анкер болтлар ёрдамида маҳкамланади. Котлованларни ишлаб чиқишда отбойка болғасилардан фойдаланилади. Сиқилган ҳаво кўчма компрессорлардан болғаларга берилади. Тош тупроқ тозалангандан сўнг тош тупроқнинг устки қатлами отбойка болғаси билан юмшатилади, чуқурнинг остки қисми тозаланади ва текисланади.
Тупроқни юмшатиш учун портлашдан ҳам фойдаланилади. Шунда биринчидан тешикларни бурғилайди, кейин уларда заряд жойлашади. Портлаш тош фақат чуқур тўлиқ шамоллатиш сўнг чиқарилади. Ўрнатилган таянчлар юмшатилган тог тупроғи (заррача ўлчами 10 см дан ошмаган) билан котлованларда котиртиради ва қалинлиги 20 см дан ошмаган қатламни еҳтиётлик билан қўпорилади. Ернинг устига бетон каллак қўйилади.
Анкер болтлар билан тошли ерга таянчларни ўрнатишда:
таянч ўрнатиш жойини аниқланади;
юқоридаги синган тош қатламини олиб ташлайди;
режада 0,7х0,7 м ўлчамли горизонтал платформани текисланади;
махсус инвентарли металл шаблон куймб, кўчма компрессорлардан ишлаятган тешигларни бургилайди;
сўнгра тешикларни тошлар ва чангдан тозалайди, цемент қоришмаси билан тўлдириб анкер болтларни ўрнатади.
Анкер болтларнинг нисбий ҳолати шаблон билан текширилади. Уларнинг режадаги лойиҳавий ҳолатдан оғиши ±5 мм дан ошмаслиги керак. Темир-бетон таянчни анкер болтларига пўлат бомоги билан бириктирилади. Пўлат бомоги комплект базада таянчга каттик котирилган булади. Шундай тайёрлаб, уларини обкелияпти.
Заиф тупроқларда ва ботқоқ жойларда кенг тарқалган токчали блокли фундаментлар, йиғма стакан каллакли сваялар, икки сваяли фундаментлар ростверк билан ва осилган свая билан кўлланилади. Кенгайган токчали блокли фундаментлар учун котлованлар ВК котлаван қазиш машина томонидан, қўш стаканли фундаментлар учун ухшагандай бажарилади. Бундай фундамент атрофига грейфер билан жиҳозланган темир йўл крани ёрдамида тупроқ сепилади.
Таянчлар, фундаментлар ва анкерлар қурилишидан янги тўлдирилган темир йўл кўтармасида кияликларни темир йўл крани илгагига тромбовка учун курилма билан тўхтатилган раммер билан кўтарма четидан 2 м кенглик ва 4 м баландликкача сиқилади.