Shuning uchun bizning asrimizni polimerlar asri desak xato bo‘lmaydi. Bunga sabab, barcha sohalarda polimerlar va ulardan tayyorlangan sanoat mahsulotlari juda ko‘plab ishlatilmoqda. Polmerlanish reaksiyasi XIX asrda ba’zi organik moddalar, stirol, formaldegid va boshqalarni ajiratib olishda smola hosil bo‘lish jarayoni sifatida ifodalangan edi. Faqat XX asrning 30-yillarida akademik N.N.Semyonov va ingliz olimi S.Xinshelvud yaratgan zanjirli jarayonlar nazariyasi asosida bu reaksiyaning mexanizmini nazariy jihatdan tushuntirish mumkin bo‘ldi. Polmerlanish reaksiyasi molekulasida qo‘shbog‘ va uchbog‘ mavjud bo‘lgan ko‘pchilik organik moddalarda ham sodir bo‘ladi, masalan: CH2= CH + CH2= CH+ … → - CH2 – CH- + - CH2 – CH- + … → ( - CH2 – CH-)n CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 propilen polipropilen Polimerlanish reaksiyalari Polimerlanish reaksiyasini qisqa shakilda quyidagicha yozish mumkin: nCH2= CH → ( - CH2 – CH - ) n CH3 CH3 propilen polipropilen Bunday reaksiyalar natijasida polimerlar deb ataluvchi yuqori molekulyar birikmalar hosil bo‘ladi. Polimer so‘zi grekcha “poli” – ko‘p, “meros” – qism ma’nosiga ega. Polimerlanish reaksiyalari Yuqori moekulyar birikmalar ko‘pincha polimerlar deb ham ataladi. Molekulalari o‘zaro kovalent bog‘lar orqali birikib, polimer hosil qilqadigan quyi molekulyar moddalar monomerlar deyiladi. Masalan, quyidagi reaksiyada: nCH2= CH → ( - CH2 – CH - ) n etilen (monomer) polietilen (poilimer) Polimer molekulalarini makromolekula ham deyiladi. Makromolekulada ko‘p marta takrorlanadigan atomlar guruhi elementar zveno deyiladi. Polimer molekulasidagi n qiymati, monomerning bir nechta molekulasi birikib, makromolekula hosil qilishini ko‘rsatadigandan son bo‘lib, polimerlanish darajasi deyiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
