Psixologik o‘lchov. Sensor deprivatsiyasi. Sezgi psixofizikasi Perseptiv timsollarning tashkil topishi: o‘rganish metodlari Reja

Psixologiyada boshqa fanlar analogiyasi bilan uchta metodlar tasnifini ko`rsatish maqsadga muvofiqdir:

• 1. Empirik, tekshirish sub`yekti va ob`yektining tashqi real munosabatlari amalga oshiriladi;
• 2. Nazariy, sub`yekt ob`yektning hayotiy modeli bilan o`zaro munosabatda bo`ladi;
• 3. Sharhlash va tasvirlash, bunda sub`yekt «tashqaridan» ob`yektning simvolik – belgisi bilan munosabatda bo`ladi.

Psixologik tekshirishning nazariy metodlarini sanab o`tamiz:

• 1) Deduktiv – umumiydan xususiyga o`tish. Natijasi – nazariya, qonun va boshqalar.
• 2) Induktiv – omillarni umumlashtirish, xususiydan umumiyga o`tish.
• 3) Modellashtirish – analogiya metodini aniqlashtirish, «transduksiya», xususiydan xususiyga o`tish. Natija – ob`yekt, jarayon, sharoit modeli.

Barcha psixologik empirik metodlarni ikki o`lchamli kenglikda joylashtirish qulay, ularning o`qlari psixologik tadqiqotning ikkita maxsus belgilarini bildiradi

• Birinchisi – sinaluvchi va tadqiqotchi o`rtasidagi o`zaro munosabatlarning borligi yoki yo`qligi yoki bu munosabatlarning jadalligidir. U klinik eksperimentda eng katta va o`zini-o`zi kuzatishda eng kam hisoblanadi.
• Ikkinchisi muolajalarning ob`yektlashuvi va sub`yektlashuvidir. Bunda eng chetki variant sifatida test olish va boshqa odamning xulq-atvorini uning xattiharakatini ―sezish‖, empatiya nazarda tuti

O'lchov (shkala) ob'ektning ma'lum bir predmetning namoyon bo'lish darajasini aniqlashdan iborat. Bu miqdor ko'rsatkichlari va o'lchashni talab qiladigan xususiyatlar o'rtasida o'zaro bog'liqlik (nisbat) o'rnatish orqali amalga oshiriladi. Masalan, o'quvchiga o‗qish uchun baho qo‗yish orqali o'qituvchi bu qobiliyatni o'lchaydi va unga baho beradi. O'lchovning maqsadi har doim ob'ektlar, jarayonlar yoki hodisalarning xususiyatlari haqida ma'lumot olishdir. Bu o'lchanadigan ob'ekt emas, balki uning belgi yoki xususiyatlari (masalan, uzunlik, kenglik yoki balandlik, stulning og'irligi)dir.

• O'lchov (shkala) ob'ektning ma'lum bir predmetning namoyon bo'lish darajasini aniqlashdan iborat. Bu miqdor ko'rsatkichlari va o'lchashni talab qiladigan xususiyatlar o'rtasida o'zaro bog'liqlik (nisbat) o'rnatish orqali amalga oshiriladi. Masalan, o'quvchiga o‗qish uchun baho qo‗yish orqali o'qituvchi bu qobiliyatni o'lchaydi va unga baho beradi. O'lchovning maqsadi har doim ob'ektlar, jarayonlar yoki hodisalarning xususiyatlari haqida ma'lumot olishdir. Bu o'lchanadigan ob'ekt emas, balki uning belgi yoki xususiyatlari (masalan, uzunlik, kenglik yoki balandlik, stulning og'irligi)dir.