Psixologik trening asoslari fanidan

Tayanch so’z va iboralar: Psixodramma, , ijtimoiy rol, tele psixodramma, katarsis, guruhiy psixoterapiya, trening guruhi, guruhiy trening.

Guruxiy mashgulot o’tkazishda asosan doira shaklida utirish qabul qilingan. Doirada xamma odam bir-birini ko’rib turadi.

Psixologik trening o’tkazishning umumiy qoidalari.

1)Barcha qatnashchilar doira bo’lib o’tirishlari kerak:

2)Qatnashchilar soni 15 tadan ortmasligi shart.

3)Psixolog qatnashchilar bilan birga trening barcha topshiriklarini bajarishi shart.

4)Qatnashchilarning har biri hamma mashg’ulotlarda qatnahish lozim.

5)Treningni boshharuvchi mashg’ulotlarini maxorat bilan boshqarish kerak ya'ni kishining mijozning shaxsiyatiga tegadigan, uyaltiradigan vaziyatlardan qochish va har bir mijozning fikrini ma'qullash va uni rag’batlantirib turishi kerak.

6)Boshharuvchi qo’yilgan muammolarini qatnashuvchilarning o’zlari hal qilishlari uchun qulay haroit yaratish kerak.

7)Mashg’ulot davomida qatnashchilarda o’z taasurotlarini yozib borishi uchun kundalik tutishga ruxsat etiladi.

8)Har bir qatnashchi albatta har bir mashq davomida bildirishi lozim.

9)Hamma boshqalarni diqqat –e'tibor bilan tinglashi kerak.

10)Hamma qatnashchilar ro’y-rost samimiy va ichidagi gapni gapirishi shart.

11)Qatnashchining biron-bir nuqsoniga e'tibor bermasligi kerak.

12)Trening borishi jarayonida hech kimga hech qanday maslahat berish mumkin emas.

13)Trening jarayonida bemalol «bu erda» va «hozir» kabi so’zlarni ishlatish shart .

14)Boshharuvchi har bir mashg’ulot oxirida yakun yasab qatnashchilardan qanaqa yoki qanday yangilik olganlarini ularda qanday o’zgarish bo’lganini so’rashi kerak.

15)Boshharuvchi albatta uyga vazifa berishi va bajarilishini nazorat qilishi kerak.

Treningni muvaffiqiyatli o’tkazish uchun va uning sermaxsulligi boshharuvchi bilan qatnashchilar o’rtasida o’zaro bir-birini tushunish darajasiga bog’liq. Treningni uyushtirishda quyidagi qiyin narsalarni nazarda tutish maqsadga muvofiq:

A)Har kim o’zining shaxsiy ichki siqiqligini yengish va barcha ishtirokchilarning ko’zlariga to’g’ridan to'g’ri harash.

B)Trening davomida yaxshi qulay vaziyat yaratish.

V)Treningning muvaffiqiyati boshqaruvchidan katta psixik intellektual va tashkiliy kuch sarflashni talab qilish.

S)Mashg’ulotni katta, keng, yaxshi shamollatish imkoniyatiga ega bo’lgan xonada o’tkazish lozim va qulay roxatbaxsh etadigan ko’ngil ochadigan muloyim derazalarga nafis pardalar bo’lishi kerak.

D)Har bir ishtirokchi o’yinini tayyorgarliksiz bajarish shart.

E) Trening boshlashda avval o’zining chaqiruv ya'ni karton qog’ozlari yozish kerak va berish kerak.

SHuning o’zi odatda yangilikni qabul kilish uchun o’zgarishni vujudga keltirishi mumkin. Odam xar bir gruppa a’zosi tengligini idrok kiladi va anglaydi. Uning asosiy prinsiplari «shu erda va xozir», «aktivlik» va «konfidensiallik»dan iborat. Guruxni tashkil kilishbosqich: Guruxni tashkil etishbosqich – trening guruxini, Ya’ni treningda ishtirok etuvchilar guruxini yigishga karatilgan boskichdir. Guruxni tashkil etishbosqichda kuyidagi muxim jixatlarga e’tibor berish kerak:

Avvalo, treningda katnashish istagini bildirgan xar bir ishtirokchi Bilan trener yoki uning guruxda birga ishlashga muljallagan sherigi individual suxbat olib borishi lozim. Bu suxbatdan maksad guruxning xar bir a’zosining motivini aniklash orkali gurux motivatsiyasini aniklashdan iboratdir. Bu suxbatda ishtirokchiga asosan kuyidagi savollar bilan murojaat qilinadi. Sizda, oilaviy (ota-onangiz, turmush urtogingiz, farzandingiz yoki boshqalar bilan) yoki ishda (raxbar yoki xamkasblaringiz bilan) kanakadir muammo bormi? Treningda ishtirok etishga sizni nima majbur kilyapti? Treningdan nima kutyapsiz? Trening sizga nima beradi deb uylaysiz?
Bundan tashqari ishtirokchining individual psixologik xususiyatlarini aniklash maksadida psixologik metodikalardan (Kettel, Lyusher testi, SND – Sub’ektiv nazorat darajasini aniklash metodikasi va shunga uxshash proektiv testlardan) foydalanish mumkin. Ba’zi xollarda (agar ishtirokchilarning psixikasi va xulkida jiddiy o’zgarish borligi sezilsa) MMRI surovnomasining moslashtirilgan variantlaridan foydalanish maksadga muvofik bo’ladi. Individual suxbat natijasida trener guruxning xar bir a’zosi xakida ma’lum bir informatsiyaga ega bulish bilan birga guruxning umumiy axvoli xakida xam tasavvurga ega bo’ladi. Bu ma’lumotlar unga guruxning muammosi yo’zasidan o’tkaziladigan trening dasturini to’zishda kata axamiyatga ega bo’ladi.Individual suxbat oxirida trener iloji boricha bulajak ishtirokchining «Men xakimda nima deya olasiz», «Test natijasi kanaka chikdi» degan savollariga javob berishdan kochishga xarakat kilishi lozim. CHunki bunday ma’lumotlarning ishtirokchi xukmiga xavola etilishi ishtirokchida turli o’zgarishlarni yo’zaga keltirishi mumkin.Guruxiy treningni tashkil etishda muxim jixatlar,Guruxni tashkil etishbosqichda asosiy jixatlardan biri sifatida treningni tashkil etishning muxim jixatlarini ta’kidlab utish kerak bo’ladi. Treningni tashkil etishning muxim jixatlari sifatida kuyidagilarga aloxida e’tibor karatish maksadga muvofik: