Pul, kredit va banklar

 
Kontokorrent operatsiyalari 
 
Banklarning  noa’anaviy  operatsiyalaridan  biri  kontokorrent  operatsiyalar 
hisoblanadi.  Kontokorrent  (overdarft)  operatsiyalarda  mijozlarning  banklardagi 
talab  qilib  olinguncha  saqlanadigan  depozit  hisobvaraqlari  bo‘yicha  ma’lum 
miqdorda  debet  qoldiq  (overdraft)  qolishiga  ruxsat  beriladi.  Albatta,  bu  iqtisodiy 
jarayon  bank  va  mijoz  o‘rtasida  tegishli  shartnoma  asosida  rasmiylashtiriladi, 
kontokorrent shartnomasiga binoan mijozning talab qilib olinguncha saqlanadigan 
depozit  hisobvaraqlarida  mablag‘lar  mavjud  bo‘lmagan  holda,  unga  to‘lovlarni 
amalga  oshirish  uchun  tegishli  summani  debet  qoldig‘i  hisobidan  o‘tkazilishiga 
yo‘l qo‘yiladi.  
Kontokorrent  (overdraft)  operatsiyalarida  mijozning  talab  qilib  olinguncha 
saqlanadigan  depozit  hisobvarag‘ining  aktiv  qismida  qolgan  qoldiq  asosida  bank 
hisobiga  tegishli  foiz  hisoblanadi.  Mijoz  tomonidan  sotilgan  tovarlar  va 
ko‘rsatilgan xizmatlar uchun kelib tushgan mablag‘lar uning talab qilib olinguncha 
saqlanadigan depozit hisobvarag‘i tushishi orqali debet qoldiq (overdraft) summasi 
yopiladi.  
Shu tariqa, bank va mijoz o‘rtasida tuzilgan shartnomada kelishilgan muddat 
davomida  kontokorrent  (overdraft)  operatsiyasi  amalga  oshiriladi.  Uning 
ishtirokchilari  bank  va  bankning  mijozi  hisoblanib, bank  kontokorrent  (overdraft) 
shartnomasini  tuzayotganda  mijozning  moliyaviy  holati,  balansining  likvidligi  va 
boshqa  mezonlariga  alohida  e’tibor  qaratadi.  Bunda  asosan  bank  bilan  uzoq 
yillardan  buyon  hamkorlik  qilib  kelayotgan  va  asosli  to‘lov  qobiliyatiga  ega 
bo‘lgan hamda ishonchli mijozlari yuqori mavqiega ega bo‘ladi. 

---

Kontokorrent (overdraft) operatsiyalarining qator afzalliklari mavjud bo‘lib, 
ularning asosiylari quyidagilar hisoblanadi: 
 –  mijozning  qisqa  muddatli  moliyaviy  resurslarga  bo‘lgan  ehtiyojini 
ta’minlaydi  va  qo‘shimcha  hujjatlarni  rasmiylashtirish  uchun  ketadigan  vaqt  va 
moliyaviy mablag‘larni tejash imkoniyatini beradi; 
 –  banklarga  moliyaviy  mablag‘larni  ishonchli  va  samarali  maqsadlarga 
joylashtirish  imkoniyatini  berish  bilan  birga,  qo‘shimcha  foyda  olishga  sharoit 
yaratadi.