Pul, kredit va banklar

Osiy taraqqiyot banki (OTB)ning asosiy vazifasi Osiyo va Tinch okeani 
mintaqasidagi 
mamlakatlarga 
iqtisodiy 
hamda 
ijtimoiy 
rivojlanishda 
ko’maklashish, iqtisodiy o’sishni jadallashtirish, aholi turmush darajasini oshirish, 
inson resurslarini rivojlantirish, ekologik muammolar, jumladan iqlim o’zgarishi 
bilan bog’liq masalalarni hal etishda yordam berishdan iboratdir.
1966 yilda tashkil etilgan Osiyo taraqqiyot banki bugungi kunda katta 
moliyaviy va texnik imkoniyatlarga ega 67 ta davlat, jumladan, Osiyo – Tinch 
okeani mintaqasining 48 ta, Evropaning sanoati rivojlangan qator mamlakatlari, 
shuningdek, Kanada va AQSh mazkur bankning a’zolari hisoblanadi. Bank 
rivojlanish va mintaqaviy hamkorlikka oid loyihalarni moliyalashtirish hamda 
ushbu sohalarda texnik ko’mak berish bilan birga aholining milliy salohiyati va 
turmush darajasini oshirishga yo’naltirilgan, puxta o’ylangan ijtimoiy – iqtisodiy 
siyosatni amalga oshirayotgan mamlakatlarga yordam ko’rsatishga alohida e’tibor 
qaratmoqda.

---

2007 – 2008 yillar davomida Markaziy osiyo davlatlariga qilingan 
ajratmalar to’g’risidagi ma’lumotni quyidagi jadvaldan
olishimiz mumkin
69
. mln.evro 
№ Mamlakatlar 
2007 yil 
2008 yil 
1991 – 2008 yillarda 
41.
Qirg’iziston 
12 
12 
165 
42.
Mongoliya 
34 
51 
102 
43.
Tojikiston 
26 
35 
96 
44.
Turkmaniston 
3 
10 
123 
45.
O’zbekiston 
15 
33 
545 
 
Jami 
90 
141 
1031 
OTBning O’zbekiston bilan uzoq muddatli va samarali hamkorligi bunga 
yorqin misol bo’la oladi. Mamlakatimiz 1995 yildan buyon ushbu yirik xalqaro 
moliya tashkilotining teng huquqli a’zosidir. 
1996 yildan OTB ning loyixalari O’zbekiston xududida transport, energetika, 
suv ta’minoti, moliya va ta’lim sohalarida amal qilmoqda. Bugungi kunga qadar 
OTB tomonidan ajratilagn 1,29 mlrd dollar qiymatidagi qarz mablag’lar va 40,83 
mln dollar grant mablag’i texnik yordam dasturi doirasida amal qilmoqda.
70
Ushbu 
resurslarning 27 % qishloq xo’jaligi, 23 % ta’lim, 21 % transport va 15 % suv 
ta’minotida o’zlashtirilmoqda. Bozor munosabatlarida mikromoliyalash tizimini 
rivojlantirish muxim rivojlanish omil bo’lib hisoblanadi. Shu maqsadda 2008 
yildan O’zbekistonda OTB ning ikki bosqichli loyihasi amal qila boshladi. 
Loyihaga asosan ushbu sohani rivojlantirish uchun 2008 yilda 137,4 mln dollar, 
2009 yilda 125,9 mln dollar ajratildi.
Shu bilan birga, qiymati 300 million AQSh dollarlik “Suv ta’minoti va 
kanalizatsiya sohasida multitranshli moliyalash dasturi” 2009 yildan amalga 
oshirilayotgan yirik loyihalardan biridir. Ilgari qabul qilingan ana shunday loyihani 
amalga oshirish doirasida Qashqadaryo va Navoiy viloyatlarining 170 ta aholi 
punktida quvurlar o’tkazilmoqda hamda mavjud uskunalar holati yaxshilanmoqda. 
OTB Boshqaruvchilar kengashining 43 – yillik majlisida OTB Prezidenti 
Xaruxiko Kuroda va Jaxon bojxona tashkilotini bosh kotibi Kunio Mikuriya 
tomonidan Osiyo – Tinch okeani xududida strategik hamkorlikni ta’minlash 
maqsadida memorandumi imzolandi. Memorandumning asosiy maqsadi xalqaro 
savdoni rivojlantirishdan iborat.
Bundan tashqari Osiyo taraqqiyot banki prezidenti O’zbekiston rahbariyatiga 
OTBning Toshkentdagi forumi yuksak saviyada tashkil qilingani va uni 
o’tkazishga yaxshi tayyorgarlik ko’rilgani hamda tadbirning samarali o’tishiga 
yordam bergani uchun samimiy minnatdorlik izhor etdi. OTB Boshqaruvchilar 
kengashining bu yilgi majlisida Osiyo – Tinch okeani mintaqasi mamlakatlarining 
jahon moliyaviy – iqtisodiy inqirozidan samarali chiqishi va inqirozdan keyingi 
rivojlanishi bilan bog’liq qisqa, o’rta va uzoq muddatlarga mo’ljallangan dolzarb 
69
 
www.imf.org
 ETTB ning 2008 yillik xisobotidan 
70
 
www.adb.org
 OTB ning 2009 yillik xisobotidan 

---

masalalar ko’rib chiqildi. Shu maqsadda mintaqaning iqtisodiy barqarorligini 
oshirish, uning global iqtisodiy boshqaruvga, mintaqaviy integratsiyani 
kengaytirishga hissa qo’shishi uchun zarur choralarni ko’rish lozimligi hamda bu 
jarayonlar OTB tomonidan bundan keyin ham qo’llab – quvvatlanishi ta’kidlandi. 
OTB tomonidan ishlab chiqilgan "Strategiya – 2020" aynan ushbu masalalarni hal 
etishga qaratilgan. Barqaror iqtisodiy rivojlanishga bevosita daxldor bo’lgan iqlim 
o’zgarishi oqibatlarini yumshatish va quyosh energiyasidan yanada keng 
foydalanish majlisda ko’rib chiqilgan muhim masalalar sirasidandir. 
OTBning O’zbekistondagi eng yirik loyihalaridan biri kredit uyushmalarini 
faoliyatini takomillashtirishga qaratilgan bo’lib, bugungi kunda OTBning ushbu 
loyihasi natijasida 100 ta kredit uyushmasi depozitida 88 mln AQSh dollarga va 
107 mln AQSh dollar kredit portfeliga ega bo’lgan 141000 ta a’zoni birlashtirdi. 
Bu esa o’z navbatida milliy iqtisodiyotni rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko’rsatmoqda.