Pul, kredit va banklar

Mulkiy jihatdan – davlat banki, aktsiyadorlik banki, kooperativ bank, 
xususiy va xorijiy kapital ishtirokida qo’shma banklariga bo’linadi. Banklarni 
mulkchilik nuqti nazardan tasniflanganda asosan ularning ustav kapitali tarkibida 
kimning ulushi 51 foizdan yuqori bo’lsa, bank shu shaxslarning nomlarini oladi.
Masalan, bank kapitalining asosiy ulushi xususiy yoki kooperativ 
tashkilotlar hissasiga to’g’ri kelsa, mazkur banklar xususiy yoki kooperativ bank 
deya yuritiladi.
Davlat banklari kapitalining asosiy ulushi davlatga tegishli bo’ladi, 
ko’pchilik mamlakatlarda mamlakat Markaziy banklari davlat banki hisoblanadi. 
O’zbekistonda Tashqi iqtisodiy faoliyat Milliy banki, Davlat – aktsiyadorlik Xalq 
banki, aktsiyadorlik tijorat “Asaka” banklarning kapitali tarkibida asosiy ulush 
davlatga tegishli bo’lganligi bois mazkur banklar davlat banklari hisoblanadi. 
Mamlakatimizda aktsiyadorlik tijorat banklari sifatida, aktsiyadorlik tijorat 
“Agrobank”ni, Aloqabank, Turonbank va boshqalarni keltirish mumkin. 
Mamlakatimizda yopiq turdagi aktsiyadorlik tijorat banklari mavjud emas.
Xorijiy kapital ishtirokida qo’shma banklar mamlakat qonunchiligiga asosan 
belgilangan miqdordagi ustav kapitali xorijiy ishtirokchilar tomonidan 
shakllantirilsa mazkur banklar shu maqomga ega bo’ladi. Mamlakatimizda xorijiy 
kapital ishtirokidagi banklarni tashkil etish O’zbekiston Respublikasining tegishli 
qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi. 
Huquqiy jihatdan – banklar ochiq va yopiq turdagi jamiyatlar sifatida 
tasniflanadi. Banklarning kapitalini asosiy ulushi yuridik shaxslar hissasiga to’g’ri 
keladi, ushbu banklar ochiq aktsiyadorlik yoki yopiq aktsiyadorlik banklari bo’lishi 
mumkin.
Ochiq yoki yopiq aktsiyadorlik banklari deyilishiga sabab ularning 
aktsiyalarini sotish va sotib olish jarayoni bilan bog’liq bo’ladi. Qatnashchilari 
o’zlariga tegishli aktsiyalarini o’zga aktsiyadorlarning roziligisiz boshqa 
shaxslarga berishi mumkin bo’lgan aktsiyadorlik jamiyati ochiq aktsiyadorlik 
jamiyati deb hisoblanadi.
Aktsiyalari faqat o’z muassislari yoki oldindan belgilangan doiradagi shaxslar 
orasida taqsimlanadigan aktsiyadorlik jamiyati yopiq aktsiyadorlik jamiyati deb 
hisoblanadi. Mamlakatimizda mulkiy jihatdan tashkil topishidan qa’tiy nazar, 
faoliyat yuritayotgan barcha banklar ochiq aktsiyadorlik banklari hisoblanadi.