Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

Xalqaro loyihalar va tashabbuslar. Nanomateriallardan foydala­
nishni biologik xavfsizlik bo‘yicha ishlami, iqtisodiy hamkorlik va 
rivojlanish (OESR) Tashkiloti huzurida tashkil qilingan sanoat 
materiallari bo'yicha ishchi guruh koordinatsiya qiladi. Nanomate­
riallami potensial xavfini aniqlash bo‘yicha yaratilgan davlatlararo 
dastumi bajarishda 20 dan ko‘proq mamlakatlar ishtirok etadi. Mana shu 
dastur doirasida nanomateriallami atrof-muhitdagi miqdori, ulami tirik 
organizmlar uchun potensial toksinligi monitoring qilinadi.
Xullas, nanosanoat bilan shug'ullanadigan mamlakatlarda nano- 
texnologiyalami, nanomateriallami har xil turlarini xavfsizligiga, ulami 
toksinlik xususiyatlariga katta e’tibor bilan qaraladi. AQSH, Yaponiya, 
Rossiya va boshqa mamlakatlarda bu muammoga bagMshlangan xalqaro 
anjumanlar o‘tkazilib turiladi.
Masalan, «Rusnanotech 2010» deb atalgan HI - Xalqaro forumda 
maxsus «Nanosanoat va nanotexnologiyalaming mahsulotlarini inson 
salomatligiga xavfsizligi» seksiyasi faoliyat ko‘rsatgan. Bu seksiya 
ishida davlat tashkilotlarini, ilmiy tashkilotlar va biznesni rossiyalik, 
Yevropa mamlakatlari va AQSHdan kelgan vakillari ishtirok etganlar. 
Nanosanoat va nanotexnologiya mahsulotlarini inson salomatligiga 
xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha seksiya 1 chi navbatdagi vazifalari 
quyidagicha belgilangan:

---

1. Nanomateriallami xavfsizligini baholash, ulami ishlab chiqa- 
rishda va ishlatilganda xavfhi baholash bo‘yicha ilmiy tadqiqotlami 
davom ettirish.
2. Ishchi zonani havosi, ishlatiladigan suv va suv to‘planadigan 
hovuzlarda, ozuqa mahsulotlarida, maishiy kimyo vositalarida, 
nanobo1 lakchalar 
va 
nanomateriallami 
saqlanishini 
gigiyenik 
me’yorlarini ishlab chiqish.
3. Havoda, suvda, tuproqda, oziq-ovqat mahsulotlarida, maishiy 
kimyo vositalari tarkibida nanomateriallami topish va miqdoriy 
aniqlashni yuqori samarador usullarini ishlab chiqish.
4. Nanotexnologiya va nanomateriallami xavfsizligini ta’minlash 
va baholash sohasida yuqori kvalifikatsiyaga ega bo‘lgan mutaxassislar 
tayyorlashni tashkil qilish.
5. Nanotexnologiyalarni nazorat qilish va nanomateriallardan foy­
dalanish bo‘yicha xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni kengaytirish.
6. Nanotexnologiyalarni xavfsizligi sohasida to‘plangan ilmiy 
tadqiqotlami natijalari bo‘yicha xalqaro ma’lumotlar almashishni 
kengaytirish.
7. Nanoxavfsizlik bo‘yicha, shu jumladan nanomateriallami xos- 
salari va ulami biologik ta’sirini o ‘rganish sohasidagi to'plangan 
bilimlarni xalqaro bazasini yaratish.