Q. N. Kayumov
Download 1.27 Mb. Pdf ko'rish
|
IJTIMOIY ISHGA KIRISH
|
Ijtimoiy ta’minotning Evropa tizimi. Turli mamlakatlarda ijtimoiy
qo‘llab-quvvatlash tizimi hal etiladigan masalalarning o‘xshashligi va bir turliligiga qaramasdan, tarixiy sharoitlar, Shuningdek, muammoni hal etish usullari va yondaShuvlaridan kelib chiqqan holda shakllangan. Ijtimoiy himoyaning o‘ziga xos xususiyati Shuningdek, aholining katta qismini turli ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish va yordam turlari bilan ta’minlashdan iborat. Ijtimoiy himoyaning Evropa modeli davlatning asosida insonning “tabiiy 105 huquqlari” konsepsiyasi yotuvchi umumiy farovonlik nazariyasiga asoslanadi. Mazkur nazariyaning asosiy postulatlari barcha fuqarolar uchun hayotiy rejalarni amalga oshirishning deyarli bir xil boshlang‘ich imkoniyatlarini yaratishni, ular uchun munosib hayot darajasini ta’minlashni, ijtimoiy tenglik va adolatlilik darajasini oshirishga intilishni taqozo qiladi. Barcha teng tarzda farovon hayot kechirishini ta’minlovchi davlat barcha fuqarolarga yordam ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lgan, rivojlangan ijtimoiy himoya tizimini shakllantiradi, tibbiy, ta’lim, psixologik, huquqiy va boshqa hayotiy muhim xizmatlarni ta’minlaydi. Umumiy farovonlik davlat konsepsiyasi. “Ummumiy farovonlik davlat” tuShunchasi ikkinchi jahon urushidan so‘ng rusumga kirdi. Biroq 70 yillarning oxiri, 80 yillarning boshlariga kelib mazkur nazariya tanqid qilina boshladi. Bunga ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarning hamda odamlar, ijtimoiy guruhlar va umuman aholi ehtiyojlarining o‘zgarishi sabab bo‘lgan. Rivojlangan davlatlarning etakchi ekspertlarining fikriga ko‘ra, 80-yillarning ikkinchi yarmiga kelib, g‘arb mamlakatlarida ijtimoiy ta’minot tizimi uning oldiga qo‘yilgan, aholini ijtimoiy to‘lovlarning turliko‘rinishlari bilan qamrab olish vazifasini to‘liq bajardi. 90- yillarda mazkur tizimni iqtisodiy o‘sishning o‘zgargan sharoitlariga, manbalar cheklanganlik darajasining ortib borishiga, yuqori darajadagi ishsizlik sharoitlariga moslashtirish vazifasi ilgari surildi. Evropa mamlakatlarida ijtimoiy ta’minot tizimining ustuvor yo‘nalishlarini belgilab bergan omillar orasida tug‘ilish darajasining pasayishi va hayot davomiylik darajasining uzayishi natijasida sodir bo‘layotgan aholining tez sur’atlarda qarishi qayd qilinmoqda. Qator davlatlarda ijtimoiy dasturlarning kamaytirilishiga G‘arbiy Evropa mamlakatlari boshdan kechirayotgan iqtisodiy qiyinchiliklar va ularning oqibatlari katta ta’sir ko‘rsatmoqda. Iqtisodiy inqiroz, byudjetning ortib boruvchi defitsiti, ishsizlar va kambag‘allar miqdorining ortib ketishi, aholining qarib borishi, to‘liq bo‘lmagan oilalar sonining ortishi va boshqa omillar davlat ijtimoiy siyosatidagi o‘zgarishlarga sabab bo‘ldi. Shu bilan birga, hech bir G‘arbiy Evropa mamlakati “farovon davlat”dan 106 to‘liq voz kechish niyatida emas. Bu holat odamlar ongida davlat muhtojlar to‘g‘risida qayg‘urishi shart, degan fikrning mustahkam o‘rnashib qolganligi bilan bog‘liq. Turli yo‘nalishlarda faoliyat olib borayotgan siyosatchilar G‘arb mamlakatlarida ijtimoiy ta’minot tizimini islohot qilishni davom ettirish zarurligini tan olishga majburlar. O‘n yillar davomida aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashning ijtimoiy tajribasi bozor iqtisodiyoti davlatlarining ijtimoiy faoliyati amaliyotidagi umumiy va o‘ziga xos jihatlarni aniqlash imkonini beradi. Deyarli barcha davlatlar ijtimoiy xavf tug‘ilgan vaziyatda: qarilik, kasallik, nogironlik, ishsizlik va hokazolarda aholining ko‘p qismi ta’minoti uchun ijtimoiy sug‘urtadan foydalanishlari qayd qilingan va kambag‘allik chegarasidan chiqib ketgan shaxslar uchun ijtimoiy yordam ko‘rsatadilar. Download 1.27 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|