Q. X. Mah kamov, M. Abduvohidov tribotexnikadan amaliy mashgulotlar

sirpanib 
ishqalanish­
ga o ‘tish 
burchagi
Harakatsiz 
ishqalanishdan nisbiy 
harakatga o ‘tishdagi 
ishqalanish 
koeffitsiyenti - f
Izoh * Ushbu laboratoriya ishi d.f.d., prof. A. Ergashev ishtirokida tuzilgan.
Ю-LABORATORIYA ISHI
SIRPANIB ISHQALANIUVCHI JUFTLIKLARNING 
ISHQALANISH KOEFFITSIYENTINI ANIQLASH*
Ishning maqsadi. 
Turli materiallardan yasalgan sirpanib ishqala- 
nuvchi jufliklaming ishqalanish koeffitsiyentini aniqlashdan iborat.
Nazariy ma’lumotlar. 
Sirpanib ishqalanishda ikki qattiq jism 
tutashuv nuqtasidagi tezlik miqdori va yo'nalishi har xil bo‘ladi. 
Ishqalanish jarayoni ishqalanishda ishtirok etuvchi juflikka ta ’sir 
etuvchi normal va ishqalanish kuchlari, sirpanish tezligi va ishqala­
nish koeffitsiyenti bilan xarakterlanadi. Ishqalanish koeffitsiyenti deb 
ikki bir-biri bilan tutashuvda bo‘lgan qattiq jism orasidagi ishqalanish 
kuchini shu jismlarni bir-biriga bosib turgan normal kuchga nisbati 
aytiladi. Ishqalanish va yeyilishning molekular-mexanik nazariyasiga 
muvofiq ishqalanish koeffitsiyenti molekulyar va mexanik qismlardan 
iborat. Ishqalanish koeffitsiyentining molekular qismi ishqalanish 
sirtlarining o ‘zaro adgeziyasi sifatida namoyon bo'ladi, mexanik qismi

---

esa ishqalanish sirtladagi g‘adir-budirliklami o ‘zaro mexanik ta ’si- 
ridan hosil b oiad i. Ikki jism orasidagi ishqalanish koeffmientiga 
quyidagi omillar ta ’sir qiladi: ishqalanish juftligiga ta ’sir etuvchi 
normal yuklama; yuzaning g‘adir-budirlik darajasi; ishqalanish juftlik- 
lari materiallarining mexanik xususiyatlari; ishqalanishda ajralib 
chiqayotgan issiqlik va hokazolar.
Kerakli asbob va uskunalar. 
Sirpanib ishqalanuvchi jufliklarning 
ishqalanish koeffitsiyentini aniqlash qurilmasi, sirpanib ishqalanish 
koeffitsiyentini aniqlash uchun turli xildagi materiallar, tarozi tosh- 
lari.