Qaraqalpaq t

jetide shıg’arman deymen (Sh.A.).
2) 
de feyili (–sa/-se eken) deymen formasında kelip, o’tinish-tilek 
ma’nisin bildirip keledi: Men kempir apamnın’ qolların uslap sıypalayman, 
og’an azıraq ta bolsa jen’ilirek bolsa eken deymen (S.Q.).  
3) 
Modallıq ma’ni degen feyili menen betlik formalı eken tolıqsız 
feyilinin’ dizbeklesip, bayanlawıshtın’ quramında keliw arqalı da bildiriledi. 
Bunday jag’day is-h’a’rekettin’ isleniwinin’ minnetli ekenligin an’latadı:
Bildim dalam, oy-do’n’lerin tegislep,
Tikenlerin shapsın degen ekensen’. 

---

- 274 -
Tayın asqa iye bolmay ko’p islep, 
Baxtın so’ytip tapsın degen ekensen’. 
(M.S.). 
De feyili h’a’r tu’rli formalarda atawısh so’zler menen dizbeklesip kelip te 
modallıq ma’ni bildiredi: Shayqımızdın’ bunı aytıp otırg’anının’ ma’nisi kim 
azandı birge azalamasa, shın dos emes demekshi (T.Q.). Ana bolıw degen 
qanday a’diwli is deysen’-a’! (Sh.A.).
Bol feyili. Bul ko’mekshi feyil modal ma’nili bolıp kelgende, bolar, 
bolmas, boladı formalarında qollanılıp, is-h’a’rekettin’ h’a’r tu’rli modallıq 
ma’nilerin aqlatadı:
1) 
–sa/-se, -g’an/-gen –maqshı/-mekshi, -g’anday/-gendey 
formalarda kelgen sha’rt meyil, kelbetlik feyil h’a’m feyiller menen dizbeklesip, 
o’tinish-tilek, gumanlanıw, boljaw, niyet-maqset t.b. modallıq ma’nilerde keledi:
Nede bolsa jen’is penen tiri qaytsa bolar tu’binde (Sh.A.). Jolın’da qurban 
bolayın, qulınım, aman kelsen’ bolar (J.Sap.). Mag’an qayta shawıp ju’rmese 
bolar edi (X.T.). İtimal, solay etsem, sawap is qılg’an bolarman (Sh.A.). Dayım, 
Qartabay g’arrı, Ayshat apay meni jubatpaqshı boladı (S.Q.).
3) bol feyili –ıwg’a/-iwge formalı infiniv penen dizbeklesip, is-h’a’rekettin’ 
isleniw mu’mkinshiliginin’ bar ya joq ekenligin bildiredi: İslewge boladı,