Qаrаqаlpаqstаn respublikаsi ministrler ken’esi jаnindаg’i ortа arnаwli bilimlendiriw bаsqаrmаsi

§ 13. Ta’kirar so’zler
Ta’kirar so’zler qospa so’zlerdin’ ayrıqsha bir tu’ri bolıp esaplanadı. Bir qatar a’debiyatlarda olar jup so’zler sıpatında u’yrenilgeni menen ta’kirar so’zlerdin’ bir so’zdin’ ta’kirarlanıwınan jasalıwı (tez-tez, ko’p-ko’p, talay-talay), ma’nisi boyınsha ko’plik, ku’sheytiw, dawamlılıq ma’nilerin an’latıwı qospa so’zdin’ ayrıqsha bir tu’ri sıpatında qarawg’a tiykar jaratadı.
Ta’kirar so’zler jasalıw o’zgesheliklerine, sın’arlarının’ ma’nisine ha’m formalarına qaray sın’arları birdey ta’kirar so’zler(qalta-qalta, tonna-tonna, tez-tez), sın’arları birdey emes ta’kirar so’zler (ko’zbe-ko’z, tarsa-tas, bostan-bosqa), sın’arlarıi uyqasqan qospa so’zler (nan-pan, qant-pant, shay-pay), kelbetlik ha’m ra’wishlerdin’ intensiv formaları (qap-qara, tap-taza, ep-erte) bolıp bo’linedi.


§ 14. Birikken so’zler
Birikken so’zler eki ha’m onnan da artıq so’zlerdin’ birigiwinen payda bolıp, jay so’zler sıyaqlı aytıladı. Olardın’ ko’pshiliginin’ sın’arları birigiw paytında fonetikalıq o’zgerislerge ushıraydı: bu’gin(bul ku’n), qarlıg’ash (qara ala qus), Xojeli (xoja eli), qolg’ap (qol qap) ha’m t.b.
Birikken qospa so’zler ko’birek ha’r qıylı sintaksislik baylanıstag’ı so’z dizbeklerinin’ uzaq waqıtlar dawamında turaqlı tu’rde birge qollanılıwı na’tiyjesinde payda boladı: belbew, Xojeli, qolg’ap(izafet), ayg’abag’ar, atqaminer, betashar (basqarıw) ha’m t.b. Sonday-aq bir qatar birikken so’zler jup so’zlerden ag’ayin (ag’a-ini), a’wmeser (awma-eser), ta’kirar so’zlerden tıqtıq (tıq-tıq qus), saqsaq (saq-saq tıshqan), mıjmıj (mıj-mıj adam), so’z dizbeklerine affikslerdin’ qosılıwınan alawızlıq (ala awız), besjıllıq (bes jıl), xalıqaralıq (xalıq ara) payda bolqan.
Ha’zirgi qaraqalpaq tilinde birikken so’zlerdin’ so’z shaqaplarına qatnası tu’rlishe: altaqta, orınbasar, atqosshı (birikken atlıqlar), jalan’bas, gu’dibuzar, qaqpas (birikken kelbetlikler), bazıbir, geypara, heshteme (birikken almasıqlar), biraz, arman, berman (birikken ra’wishler), o’yt, a’kel, apar (birikken feyiller) ha’m t.b.