Qаrаqаlpаqstаn respublikаsi ministrler ken’esi jаnindаg’i ortа arnаwli bilimlendiriw bаsqаrmаsi

§ 7. Omonim affiks morfemalar
Seslik du’zilisi birdey, al ma’nileri basqa-basqa morfemalar omonim morfemalar dep ataladı. Tu’bir morfemalar sıyaqlı affiks morfemalarda da tosattan bir formada sa’ykes kelip qalıwınan ha’m affikslerdin’ semantikalıq rawajlanıwı na’tiyjesinde omonimiya qubılısı kelip shıg’adı. Ma’selen, -ma/-me, -ba/-be,-pa/-pe affiks morfemasın alıp qarayıq. Ol ha’zirgi qaraqalpaq tilinde feyilden atlıq jasawshı affiks xızmetinde (alma, tartpa, qarma ha’m t.b.), feyilden kelbetlik jasawshı affiks xızmetinde (oyma (jag’a), qurama (el), ezbe (adam) ha’m t.b.), feyildin’ bolımsız tu’rin jasawshı affiks xızmetinde (aytpa, kelme, barma ha’m t.b.) jumsalıp, omonim affiks morfema boladı.
Omonimiya qubılısı ko’pshilik affiks morfemag’a ta’n. Bir affikstin’ o’zi birneshe omonimlik ma’ni an’latadı. Ma’selen, -sha/-she affiksi to’mendegidey omonimlik ma’nilerde jumsaladı:
Atlıqlardan ra’wish jasawshı affiks: qaraqalpaqsha, russha, frantsuzsha.
Kishireytiw ma’nili atlıq jasawshı affiks: kitapsha, belshe, ko’rpeshe ha’m t.b.
Kelbetlikten atlıq jasawshı affiks: qızılsha.
Ra’wishten ra’wish jasawshı affiks: bu’ginshe, ha’zirshe ha’m t.b.
Jınıslıq ma’ni bildiriwshi affiks: qudasha ha’m t.b.


23-shınıg’ıw. To’mendegi tekstten do’rendi so’zlerdi tаwıp, olardın’ tiykarların anıqlan’.
1. Suw ılaylı bolg’anı ushın ultanı birden ko’rinbegen menen sayızlıg’ı birden ko’zge taslanadı (T.Q.). Onın’ qıyalına jıynalıs pitpey-aq tarqatıp jiberilgen sıyaqlı (T.Q.). Onın’ kelbeti ha’r ku’ngidey emes, uyqısızlıqtan ezilin’kiregen, a’lle na’rse ushın albıraqlap kelgen sıyaqlı edi (T.Q.). A’dette jazdın’ son’g’ı aylarında ıssılıq geyde qırıq gradusqa deyin ko’teriletug’ın edi (T.Q.). O’zin’ jo’nindegi shınlıqtı moyınlamаw insanlıqtan emes (T.Q.). Ol awıldag’ı kelinsheklerdin’ odanbasısı boldı (M.N.). Egis jaqınlag’alı berli dım attan tu’speytug’ın bolıp ju’r (Sh.S.). Ne qılg’an sulıwlıq, baslıqtın’ ju’regi suwlap sala berdi de attın’ basın solay burdı (Sh.S.). Maqtanshaqlıq — qartayg’anlıqtın’ nıshanı (T.Q.).