Qаrаqаlpаqstаn respublikаsi ministrler ken’esi jаnindаg’i ortа arnаwli bilimlendiriw bаsqаrmаsi

§ 6. Sinonim affiks morfemalar
Seslik du’zilisi boyınsha ha’r qıylı, al ma’nileri boyınsha bir-birine jaqın so’z jasawshı, forma jasawshı ha’m so’z o’zgertiwshi affiks morfemalar sinonim affiks morfemalar dep ataladı. Ma’selen, kelbetlik jasawshı -g’ır/-gir, -qır/-kir affiksi menen -g’ısh/-gish, -qısh/-kish affiksleri sinonim boladı: bilgir-bilgish, tapqır-tapqısh h.t.b.
Affiks morfemalar sinonim bolıwı ushın olar birdey xızmet atqarıwı kerek, yag’nıy so’z jasawshı affiks morfema menen so’z jasawshı affiks morfema, forma jasawshı affiks morfema menen forma jasawshı affiks morfemalar o’z ara sinonim bola aladı. Sonday-aq olar qa’legen so’z shaqabına qosılıp, sinonim bola almaydı, al kerisinshe birdey so’z shaqaplarına tiyisli so’zlerge qosılıp sinonim bola aladı.
So’z jasawshı affiks morfemalar arasında sinonimiya qubılısjiyi ushırasadı. Atlıq jasawshı morfemalar arasında: -shı/-shi affiksi menen -ker/-ger affiksleri. Ma’selen, sebepshi-sebepker, xızmetshi-xızmetker ha’m t.b., kelbetlik jasawshı -lı/-li affiksi menen -qar/- ker,-ger affiksi, -sız/-siz affiksi menen biy, na prefiksi, -malı/-meli affiksi menen -g’ısh/-gish affiksi, -awıq/-ewik affiksi menen -ag’an/-egen affiksi ha’m t.b. Ma’selen, ayıplı-ayıpker, mezgilsiz-biymezgil, aynımalı-aynıg’ısh, qabawıq-qabag’an ha’m t.b.
Forma jasawshı affiksler arasında da sinonimiya qubılısı ushırasadı. Ma’selen, atlıqtın’ subiektiv baha formaları bolg’an y affiksi menen jan affiksi: ag’ay-ag’ajan, jen’gey-jen’gejan, kelbetlik ha’m ra’wishlerdin’ da’reje formaları -ıraq/-irek affiksi menen -law/-lew affiksi, ma’selen, qızılıraq-qızıllaw, ag’ıraq-aqlaw, ko’birek-ko’plew ha’m t.b. Feyildin’ betlik emes formaları, yag’nıy kelbetlik feyil, hal feyil ha’m atawısh feyil formaları arasında sinonimiya qubılısı ko’birek ushırasadı. Ma’selen, kelbetlik feyildin’ -tug’ın affiksi menen (a/e)r, -(a/e), -y+jaq, -maqshı/-mekshi affiksleri, hal feyildin’ -ıp/-ip affiksi menen a, e, y affiksleri, -g’alı/-geli affiksi menen -g’annan/-gennen affiksi, -maqta/-mekte affiksi menen -ıwda/-iwde affiksleri, atawısh feyildin’ -maq/-mek affiksi menen -ıw/-iw affiksi ha’m t.b. Bug’an mısal retinde baratug’ın-barajaq (adam), barıp-bara (ayttı), barg’alı-barg’annan (berli), barmaqta, barıwda, barmaq-barıw h.t.b.
So’z o’zgertiwshi affiksler arasında sinonimiya qubılısı seplik formalarında ushırasadı. Ma’selen, barıs sepligi menen orın sepligi arasında, iyelik sepligi menen shıg’ıs sepligi arasında, iyelik sepligi menen barıs sepligi arasında ha’m t.b. Ma’selen, partag’a-partada (otırdım), nandı-nannan (jedim), mekteptin’-mektepke (baslıq), oqıwshılardın’-oqıwshılardan (biri) ha’m t.b.