Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti
Download 1.5 Mb. Pdf ko'rish
|
fizika Temirova
- Bu sahifa navigatsiya:
- Nofundamental bilimlar
- «Ilmiy bilish» tushunchasiga ba’zi faylasuflar bergan ta’riflar bilan
Sof fundamental bilimlar – olam, uning abadiyligi haqidagi yangi bilimlarni
egallashdir. Bunda fundamental ilmiy bilim empirik va nazariy, nazariy- eksperimental bо‘lib, konkret sharoitlarga bog‘liq holda ularni egallash davri va undan keyin ijtimoiy buyurtmaning yanada puxtaroq bо‘lishi ham amaliy, ham noamaliy bо‘lishi mumkin Nofundamental bilimlar (ya’ni, abadiy bо‘lmagan, о‘tkinchi) barcha variantlarda: nazariy, amaliy va noamaliy bо‘lishi mumkin. Masalan, teplorod va flogiston haqidagi ta’limotlar ham nazariy-eksperimental, ham amaliy xarakterda bо‘lishi mumkin (teplorod haqidagi ta’limot asosida issiqlik о‘tkazgichlarning kо‘plab masalalarini yechish mumkin). Shuni alohida ta’kidlash kerakki, mazmuniga kо‘ra «fundamental bilim» - «nofundamental bilim», «amaliy bilim» - «noamaliy bilim», «nazariy bilim» - «empirik bilim», «ma’naviy maqsad» - «amaliy maqsad» kabilar о‘xshash tushunchalar bо‘lib, «fundamental bilim» (tadqiqot), amaliy bilim (tadqiqot) tushunchalari zinhor qarama-qarshi emas. Bu yerdagi farq faqat maqsadda anglanadi. Demak, fundamental tadqiqotlarda tadqiqot faoliyatini amalga oshirish yо‘li va tadqiqot natijalarini tanlash aniqlik, yetarli asos, mavjud asosli bilimlarga mos kelish va h.k. Mixail Vasilyevich Lomonosovning bundan ikki yuz yil ilgari fundamental va texnika fanlarini bо‘lish haqidagi fikrlari yuqoridagi fikrlarimizning yaqqol dalili bо‘la oladi (ma’lumki, «texne»-yunoncha san’at, mahorat). «Kimyoning foydasi haqida sо‘z ketganda» ma’ruzasida olim: «О‘rganish orqali egallangan bilishni fan va badiiylikka bо‘ladi. Fan narsalar haqida aniq tushuncha beradi, yashirin harakat va sabab xossalarini ochib beradi; badiiylik inson foydasini boyitishi uchun ularni qо‘llaydi. Fan bizdagi tug‘ma va shakllangan qiziqishlarni qondiradi; badiiylik yangilik izlaydi. Fan badiiylikka yо‘l ochadi, badiiylik fan taraqqiyotini jadallashtiradi. Har ikkalasi kelishilgan holda umumiy foyda uchun xizmat qiladi1». Ilmiy bilishni о‘rganish tarixida naturfalsafaga alohida e’tibor berilgan. Agar, naturfalsafa rivoji tabiatshunoslar Galiley, Nyuton ijodi bilan bog‘liq bо‘lsa, R.Dekart va F.Bekon ijodi bilan bog‘liq falsafa va fan metodologiyasi naturfalsafadan ajralib chiqdi.
Fan metodologiyasi masalalarini о‘rganishga о‘tar ekanmiz, dunyoni estetik va diniy bilishdan qator xususiyatlarga kо‘ra farq qiluvchi olamni bilishning о‘ziga xos ta’riflarini tahlil qilamiz. «Ilmiy bilish» tushunchasiga ba’zi faylasuflar bergan ta’riflar bilan Download 1.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling