Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti

       Ta’lim  mazmunining  ishlab  chiqilgan  nazariyasida  quyidagi  qoidalar 

talqin qilingan: 



 

ta’lim  mazmunida  jamiyatning  ma’naviy  va  moddiy  elementlari,  shu  jumladan, 

tabiat,  jamiyat  va  inson  haqidagi  bilimlar,  ijodiy  faoliyat  tajribalari,  insonning 

о‘zaro munosabatlari, ularning boshqarish faoliyati, hayoti ifodalanishi lozim; 



 

ta’limning mazmuni umumiy, politexnik va kasbkorlik komponentlarining birligini 

aks ettirishi kerak; 



 

ta’lim  mazmuni  muayyan  yoshga  qaratilgan  bо‘ladi  va  jamiyatning  rivojlanish 

darajasidan kelib chiqadi; 



 

ta’lim mazmunidagi ajratilgan tо‘rt komponent hajmi va mazmuniga kо‘ra о‘zaro 

aynan muvofiq bо‘lishi kerak. 

Ta’lim  nazariyasidan  muammoli  о‘qitishni  joriy  etish,  shuningdek,  о‘quv 

jarayonini tabaqalashtirish va individual-lashtirish yо‘llarini izlash bо‘yicha faol ishlar 

olib borilmoqda. 

Muammoli  о‘qitishning  nazariyada  ishlab  chiqilgan  asosiy  g‘oyalarini 

quyidagicha ta’riflash mumkin: 

Talabalarning  ijodiy  imkoniyatlari  va  qobiliyatlarini  rivojlantirish,  ularda 

tadqiqotchilikka oid kо‘nikma va ma-lakalarni tarbiyalash g‘oyasi. 

Muammoli  о‘qitish  nazariyasida  qator  qonuniyatlar  ifodalanadi  va  tajriba 

yо‘li bilan asoslanadiki, ulardan muammoli dars о‘tish bilan muammoli о‘rgatishning 

birligi  va  bir-birini  taqozo  etishi,  talabalarning  tayyorlik  darajasi  bilan  muammoli 

о‘rgatish darajasining muvofiqligi kabi qonuniyatlarni ajratish mumkin. 

Amaliy,  texnika  fanlarida,  ko‘pincha,  ilmiy  tadqiqotlar  ham  eksperimental, 

ham nazariy izlanishlarni o‘z ichiga olgan bir butun holda olib boriladi, 

Ilmiy tadqiqot usulining ikkinchi elementi gipoteza, ya’ni mushohada etishdir. 

Bu elementda ko‘zatilgan hodisalar bir-birlari bilan solishtiriladi, o‘zgarish darajalari 

tushunishga harakat qilinadi va dastlabki qonuniyat loyihasi yaratiladi. 

Bu mushohadaning to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligi tajribada tekshiriladi. 

---

Tajriba  o‘tkazish  o‘rganilayotgan  hodisalarni  laboratoriya  sharoitida  ba’zan 

modellaridan,  ba’zan  kichiq  ko‘lamlarida  hosil  qilib  ko‘zatish  demakdir.  U  holda 

inson sezgi organlarini «o‘zaytiruvchi» asboblardan foydalaniladi. 

Tajriba  natijalari gipoteza yoki  mushohadani  tasdiqlasa,  u  holda  bu gipoteza 

nazariyaga  aylanadi,  aks  holda  qaytadan  ko‘zatish  boshlanadi.  Demak,  nazariya 

tabiat  yoki  jamiyat  hodisalarning  qonuniyatlarini  matematik  munosabatda,  blok 

sxemalari yoki mantiqiy tushunchalar orqali ifodalanishidir.