Qarshi davlat universiteti informatika o’qitish metodikasi kafedrasi

Pedagogik faoliyatni loyihalashtirish. Ta’limiy loyiha–aniq reja, maqsad 
asosida pedagogik faoliyat mazmunini ishlab chiqish, uning natijasini 
kafolatlashga qaratilgan harakat mahsulidir, loyihalashtirish esa boshlang‘ich 
ma’lumotlarga asoslanib, kutiladigan natijani taxmin qilish, bashoratlash, 
rejalashtirish orqali faoliyat yoki jarayon mazmunini ishlab chiqishga qaratilgan 
amaliy harakatlardir. 
Bizga ma’lumki metodik tизим ta’limning maqsadi, mazmuni, metodi, 
shakli va vositalaridan tashkil topgan tizim bo‘lib, bu metodik tizimning barcha 
tashkil etuvchilari shu qadar mustahkam aloqadaki, ulardan birining o‘zgarishi 

---

15 
butun tizimdagi boshqa tashkil etuvchilarni butunlay o‘zgarishiga olib kelishi 
mumkin.
Informatika o‘qituvchisi o‘z pedagogik faoliyatini metodik tizim sifatida 
loyihalaydi.Buning uchun u o‘quv rejaning mazmuni va tuzilishini tahlil etadi, 
bunda fanga ajratilgan soatlar, o‘quv soatlari tuzilishi, fanni o‘qitish haftasiga 
necha soatga to‘g‘ri kelishi, ajratilgan soatlarda qanaqa mazmun yoritilishi, qaysi 
mavzuga necha soatdan ajratish lozimligi va hokazolarni tahlil etadi.
1. Ta’lim maqsadini loyihalash. Bunda maqsadning qo‘yilishi va unga 
muvaffaqiyatli erishish o‘qituvchi uchun qanday ochiq, tushunarli bo‘lsa, o‘quvchi 
va ota-onalar uchun ham shunday bo‘lishi (aniq va tushunarli bayon) ta’minlanishi 
lozim. Maqsadni qo‘yish va loyihalashtirishda yetarlicha yordamchi so‘zlardan 
o‘rinli foydalanish. Masalan, “... bajara olish”, “... bilib olish”, “...qo‘llash”, “...ga 
ega bo‘lish”, “... xususiyatlarni ifodalay olish” kabi so‘z tuzilishlaridan 
foydalanish, masadning asosi sifatida o‘zlashtiriladigan tushunchalar, bajariladigan 
harakatlar va ular orasidagi aloqa va tasdiqlardan foydalanadi; 
2. Ta’lim shaklini loyihalashtirish. Bizga ma’lumki, ta’lim individual, 
guruhli va frontal shakllarda amalga oshiriladi. O‘qituvchi aynan ana shu 
shakllarda o‘quvchilarga ta’lim mazmunini yetkazadi. Shuning uchun, har doim 
o‘qituvchi “Nimani, qachon, qayerda o‘rgatish”ni loyihalab olishi zarur. 
3. Ta’lim mazmunni loyihalashtirish. Ta’limning mazmuni davlat ta’lim 
standartlarida, fanning o‘quv dasturida ko‘rsatilgan holatda darslik, o‘quv 
qo‘llanma, ma’ruza matni, o‘quv-uslubiy majmualarda o‘z aksini topadi [40].
O‘qituvchi mazmunni loyihalashtirishda oddiydan murakkabga, osondan qiyinga 
tamoyilini hisobga olib, o‘quvchi tushuna oladigan tilda, bajara oladigan 
topshiriqlar asosida yetkazishi va o‘quvchi ta’lim mazmunini o‘zlashtirishiga 
erishishi lozim. 
4. Ta’lim 
metodini loyihalashtirish. Ta’lim metodlari deyilganda, 
o‘rganilayotgan materialni egallashga qaratilgan turli didaktik vazifalarni hal etish 
bo‘yicha o‘qituvchining o‘rgatuvchi ishi va o‘quvchilar o‘quv-bilish faoliyatini 
tashkil etish usullari tushuniladi. Bugungi kunda ta’lim jarayonida an’anaviy 

---

16 
usullar bilan bir qatorda turli noan’anaviy ta’lim texnologiyalari, interfaol 
usullardan foydalanilmoqda. Ta’lim metodini loyihalashda o‘qituvchi qaysi 
mazmunni qanday an’anaviy, interfaol metoddan foydalanib, qancha vaqt 
davomida qanaqa tartibda yetkazib berishni loyihalaydi. 
5. Ta’lim vositalarini loyihalashtirish. Ta’lim jarayonini amalga oshirishga 
yordam beruvchi, o‘quv materialini ko‘rgazmali taqdim etish, o‘rganish, shu bilan 
birga ta’lim samaradorligini oshirishga xizmat qiluvchi vositalar ta’lim vositalari 
bo‘lib, o‘qituvchi dars mazmunining qaysi qismini, qanaqa vositadan foydalanib, 
qanday yetkazib berilishini loyihalaydi. 
Ta’lim nazorat va baholashni loyihalashtirishda ta’limni oldindan kutilgan,
natijasiga erishish, ta’lim natijasi monitoringini olib borish, nazorat qilish, 
tashxislash va to‘g‘rilab borishni nazarga tutib, joriy, oraliq yakuniy baholash 
mezonlarini ishlab chiqish kerak bo‘ladi. 
O‘qituvchi tomonidan tayyorlanadigan loyihalar - dars ishlanmalarida, 
texnologik xaritalarda, o‘quv-uslubiy majmualarda o‘z aksini topadi.