Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi kolloid kimy

Yuqori molekulyar birikma	Oltin soni, mg	Rubin soni, mg
Temir soni, mg
Jelatina	0,008	2,50	5,0
Natriy kazeinat	0,01	0,40	- - -
Gemoglobin	0,25	0,80	- - -
Tuxum albumini	2,50	2,00	15,00
Крахмал	25,0	20,00	20,00

Jadvaldan ko’rinib turibdiki, jelatina va natriiy kazeinat eng katta, kraxmal esa eng kichik himoyaviy ta‘sirga zga. Zigmonda nazariyasiga ko’ra himoyaviy ta‘sir mexanizma gidrofob zol zarrachalari bilan YuMB zarrachalari o’rtasidagi o’zaro adsorbtsiya bilan tushuntiriladi. Kattaroq o’lchamdagi gidrofob zol zarrachasi o’z sirtida kichikroq o’lchamli YuMB makromolekulasini solvat (gidrat) qavati bilan birgalikda adsorbtsiyalab, liofil (gidrofil) xossasiga zga bo’lib qoladi. Natijada gidrofob zol zarrachalari o’zaro birikish, ya‘ni agregatlar hosil qilish xossasini yo’qotadi.

Kolloidlarning himoyaviy ta‘siri inson va hayvon organizmida sodir bo’ladigan qator fiziologik jarayonlarda muhim rol o’ynaydi. Masalan, qonda oqsidlar va boshqa birikmalarning himoyaviy ta‘siri kamayishi natijasida buyrakda, jigarda va organizmning boshqa a‘zolarida toshlar hosil bo’lishi mumkin.

GELLAR VA IVIQLAR

Ma‘ruza rejasi.

1. Ivish jarayoni, iviqlarning xossalari va sinflarga bulinishi.

2. Tiksotropiya hodisasi.

3. Sinerezis hodisasi.

4. Bo’kish.