Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va boshqaruv

 
18.1 Mutanosib-integral (izodrom) rostlagichlar 
PR3.21 rostlagichining vazifasi PR2.5 rostlagichining vazifasiga o‗xshash. U 
taqqoslash elementlari I, II, VI, drosselli summator II, quvvat kuchaytirgichi IV, 
uzuvchi relelar V ,VII va sig‗im VIII dan iborat (18.1-rasm). 
Bu rostlash bloki ikkita mutanosib va integral qismlardan tuzilgan. Ularning 
kirishiga datchikdan rostlanayotgan kattalikning pnevmatik signali 
n
P
va ikkilamchi 
asbobga o‗rnatilgan topshiriq bergichdan rostlanuvchi kattalikning berilgan qiymati 
kelib, 
0,2,...1 
kgk/sm
2
oraliqda bo‗ladi. Blokning mutanosib qismn 
g‗alayonlanishdan so‗ng harakatga kelib, uning o‗zi esa summator I. III va drosselli 
summator II dan tuzilgan. 

---

119 
18.1- расм. Mutanosib-integral rostlagichning prinsipial sxemasi. 
PR3.21 rostlovchi blokining integral qismi summator VI va kuchaytirish koeffisianti 
K= 1 bo‗lgan birinchi darajali aperiodik bo‗g‗indan tuzilgan bo‗lib, pnevmatik 
integrallovchi bo‗g‗indan iborat. Mutanosib va integral qismlarning chiqish signallari 
yacheyka II da qo‗shiladi. Buning uchun integrallovchi bo‗g‗inning chiqishi 
yacheyka II ning I va III summatorlari kirishiga berilishi lozim. 
Sozlash parametrlarining (kuchaytirish koeffisiyenti - 
p
K
, izodrom vaqti - 
n
T
) 
o‗zaro bog‗liq emasligi blokning muhim afzalligidir.- Kuchaytirish koeffisiyenti (
p
K
) 
droselli summatordagi o‗zgaruvchi drosselning o‗tkazuvchanligini o‗zgartirib 
o‗rnatiladi, drosellash diapazoni DD-3000 ... 5 chegarada o‗zgaradi, bu esa 
kuchaytirish koeffisiyentining qiymati 0,03 ... 20 bo‗lishiga mos keladi. 
Izodrom vaqti 
n
T
aperiodik bo‗g‗in tarkibiga kirgan o‗zgaruvchi drosselning 
o‗tkazuvchanligini o‗zgartirib o‗rnatiladi va u 3 sekunddan 100 minutgacha bo‗lishi 
mumkin. PR3.21 rostlagichi ham PR2.5 rostlagichi ishlaydigan ikkilamchi asboblar 
bilan birgalikda ishlaydi. 
Mahalliy topshiriq bergich PR3.22 rostlagichi PR3.21 dan asbob kirishining 
topshiriq liniyasida qo‗l bilan topshiriq bergich borligi bilan farqlanadi. 
PR3.26 va PR3.29 rostlagichlari kerak bo‗lgan drossellash diapazonini 
o‗rnatish imkonini beruvchi qayta ulagich bilan ta‘minlangan. Qayta ulagichning 
uchta qayd qilingan holati bor.

---

120 
I. DD = 2 ... 50%; II. DD=50 ... 200%; III. DD = 200 … 800% T
n
=0,025 
minutdan 

gacha o‗zgaradi. PRZ. 29 rostlagichi PR3.26 dan mahalliy topshiriq 
bergichi borligi bilan farq qiladi. 
To‗g‗ri chiziqli statik xarakteristikali PR3.21 va PRZ.32 rostlagichlarida 
drossellash diapazonini 2 ... 3000% gacha sozlash mumkin. 
PR3.23 va PR3.33 nisbat rostlagichlari ikkita parametr nisbatini ushlab turish 
maqsadida ijro etuvchi mexanizmga boruvchi uzluksiz rostlash ta‘sirini olish uchun 
xizmat qiladi. Rostlagichlarda nisbat bo‗g‗insi bo‗lib, unga doimiy drossel rostlovchi 
drossel va topshiriq bergichlar kiradi. Nisbatni sozlash chegarasi 1:1 dan 5:1 gacha 
yoki 1:1 dan 10:1 gacha. PR3.24 va PRZ.34 nisbat rostlagichlari ikkita parametr 
nisbatini uchinchi parametr bo‗yicha to‗g‗rilash bilan rostlab turish maqsadida ijro 
etuvchi mexanizmga boruvchi uzluksiz rostlash ta‘sirini olish uchun xizmat qiladi.