Qishloq xo‘jaligi uchun ajratilgan maydonlardan unumli foydalanishda, avvalo

 
 

---

138
9.6. Qurama zovurlar 
Qurama zovurlar bu yotiq (ochiq yoki yopiq zovur va kollektorlar) zovurlarga 
ulangan, o‘zi quyiladigan (buloq ko‘rinishida) tik (kuchaytiruvchi) quduqlar 
ko‘rinishidagi inshootlar kompleksidan iboratdir (36-rasm). Ular tabiiy va yuqori 
qatlamlardan suvlarning sizilishidan hosil bo‘lgan gidrodinamik bosimlar natijasida, 
kuchaytiruvchi quduqlardagi sizot suvlari sathining ular ulangan yotiq zovurlardagi 
suv sathiga nisbatan yuqori bo‘lishi (
H
) hisobiga ishlashiga asoslangandir. 
Qurama zovurlarni loyihalash yuqorida qayd qilinganidek, 2 va undan yuqori 
tarkibli tuproqlarda, agar yuqori tarkib suvni yomon o‘tkazuvchan va uning qalinligi 
zovur chuqurligidan katta bo‘lsa, hamda quyi tarkiblarda bosimli sizot suvlariga ega 
bo‘lgan yaxshi suv o‘tkazuvchan tuproqlar mavjud filtratsion sxemalarda tavsiya 
etiladi. 
Qurama zovurlarni loyihalash yotiq zovurlarni loyihalash kabi olib boriladi. 
36-rasm. Qurama zovurlar 
Litologik tarkibga qarab qurama zovurlarning kuchaytiruvchi quduqlari 
quyidagicha loyihalanishi mumkin: 
1. Quvurlar bilan jihozlangan quduqlar. Bu holda kuchaytiruvchi quduq teshik 
(tirqish)li quvur va qum-shag‘alli filtr to‘kmasi bilan jihozlanadi va tuzilmada quyi 

---

139
qatlamlardan ko‘tarilayotgan sizot suvlari gidravlik qarshilikka juda kam uchrab, 
kuchaytiruvchi quduqning suv ko‘tarish qobiliyati keskin ortadi. 
2. Qum-shag‘al aralashmasi bilan to‘ldirilgan quduqlar. Bu tuzilma yuqori va 
quyi qatlamlar kam qalinlik qiymatiga ega bo‘lganda qo‘llaniladi.
Kuchaytiruvchi quduqlarning zovur tarmoqlariga yaqin joylashtirilishi (yopiq 
zovur o‘qidan ochiq zovur qirg‘og‘igacha masofa 1,5-2,0 m bo‘lishi) maqsadga 
muvofiq hisoblanadi. Lekin, zovur o‘qi bilan kuchaytiruvchi quduq o‘qi orasidagi 
masofa 
≤
l
6 m bo‘lishi kerak. 
Kuchaytiruvchi quduqlarning zovur tarmoqlariga ulanishi 3 xil ko‘rinishda 
bo‘lishi mumkin: 
1. Kuzatuv qudug‘iga ulanish. 
2. Zovur quvuriga ulanish. 
3. Ochiq zovurga ulanish.