Qishloq xoʻjaligi

2000-2006 yillarda dehqon (shaxsiy yordamchi) xo`jaliklarining barcha toifadagi xo`jaliklardagi ulushi

(foizda)

2000 va 2016 yillarda, dehqon (shaxsiy yordamchi) xo`jaliklarining barcha toifadagi xo`jaliklardagi ulushi, go`sht ishlab chiqarishda mos ravishda 91,1 va 94,4 foizni, sut – 93,7 va 95,6 foizni, tuxum – 59,9 va 57,3 foizni, jun – 74,3 va 85,4 foizni, qorako`l teri – 32,1 va 83,7 foizni, olingan asal – 55,3 va 79,2 foizni tashkil etdi.

Qishloq xo`jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar faoliyati to`g`risida

Qishloq xo`jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar – xo`jalik yuritish jarayonida yerga hamda boshqa mulklarga egalik qiluvchi, dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishni amalga oshiruvchi va qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishiga xizmat qiluvchi yuridik shaxsdir.

2000-2016 yillarda, qishloq xo`jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarning barcha toifadagi xo`jaliklardagi ulushi, don ekinlari maydonlari bo`yicha 72,1 foizdan 2,2 foizgacha, g`o`za 79,3 foizdan 0,8 foizgacha, kartoshka 16,7 foizdan 0,9 foizgacha, sabzavotlar 26,8 foizdan 1,6 foizgacha, poliz 40,7 foizdan 2,0 foizgacha, mevali bog`lar 64,0 foizdan 8,4 foizgacha, tokzorlar 72,2 foizdan 3,7 foizgacha kamaydi.

Tahlil etilayotgan davrlarda, qishloq xo`jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarning barcha toifadagi xo`jaliklarga nisbatan ulushi, yirik shoxli qoramollar bosh soni bo`yicha 10,1 foizdan 1,2 foizgacha, sigirlar 7,7 foizdan 0,9 foizgacha, qo`y va echkilar 30,4 foizdan 8,4 foizgacha, cho`chqalar 45,1 foizdan 8,5 foizgacha, otlar 24,3 foizdan 5,5 foizgacha, tuyalar 63,6 foizdan 31,7 foizgacha, parrandalar 35,1 foizdan 26,4 foizgacha, asalari oilalari 43,4 foizdan 7,8 foizgacha kamaydi.

Asosiy qishloq xo`jaligi ekinlari maydonlarining, chorva mollari va parrandalar bosh sonining tahlil qilinayotgan davrlarda kamayishi, o`z navbatida ishlab chiqarilgan dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarining kamayishiga ham sabab bo`ldi (19-rasm).

19-rasm

Qishloq xo`jaligi faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarning asosiy turdagi qishloq xo`jaligi

mahsulotlariniishlab chiqarishdagi barcha toifadagi xo`jaliklarga nisbatan ulushi

(foizda)



Xulosalar

Mustaqillik yillarida respublikada qishloq xo`jaligi sohasiga bozor tamoyillarini joriy qilish va mulkchilik shakllarini to`liq o`zgartirish bilan tub islohotlar o`tkazildi, natijada xo`jalik yuritishning yangi shakllari paydo bo`lib, ular qishloq xo`jaligi iqtisodiyotining rivojlanishida o`z aksini topdi.

Paxta monokulturasidan chekinish, oziq-ovqat mahsulotlari, birinchi navbatda don mahsulotlari bilan o`zini-o`zi ta`minlash hamda oziq-ovqat mustaqilligiga erishish, qishloq xo`jaligini rivojlantirish strategiyasining asosiy tamoyillari bo`lib hisoblanadi.

Ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash va oziq-ovqat mustaqilligini ta`minlash bo`yicha qishloq xo`jaligini strategik rivojlantirish doirasida o`tkazilgan kompleks chora-tadbirlarning amalga oshirilishi natijasida, so`nggi yillarda sohada yuqori sur`atlarga erishildi.

Yuqori sur`atlarda o`sib borayotgan mamlakat aholisini oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta`minlash maqsadida, oziq-ovqat ekinlari maydonlarining kengaytirilishi hisobiga g`o`za ekin maydonlari qisqartirildi. Ozuqa ekinlari maydonlarining qisqartirilishi, chorva mollari va parrandalarni mustahkam ozuqa bazasi bilan ta`minlash yaxshi yo`lga qo`yilgan takroriy, oraliq, qator oralig`i ekinlarini ekish hisobidan qoplanayotganligi bilan izohlanadi.

Respublikada ekin maydonlari tarkibiy tuzilmasini oziq-ovqat ekinlari maydonlarini kengaytirish hisobiga bosqichma-bosqich maqbullashtirish bo`yicha aniq maqsadli yo`naltirilgan chora-tadbirlar ko`rilmoqda, shuningdek dehqon (shaxsiy yordamchi) va fermer xo`jaliklarida chorva mollari va parrandalar bosh sonini ko`paytirishni rag`batlantirish bo`yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Tahlillar natijalari, fermer xo`jaliklarida asosan paxtachilik, donchilik, meva-sabzavotchilik va dehqonchilikning boshqa yo`nalishlari, dehqon (shaxsiy yordamchi) xo`jaliklarida esa chorvachilikning yuqori sur`atlarda rivojlanayotganligidan dalolat bermoqda.

Respublika aholisini dehqonchilik mahsulotlari bilan ta`minlash asosan fermer xo`jaliklari tomonidan, chorvachilik mahsulotlari bilan ta`minlash esa dehqon (shaxsiy yordamchi) xo`jaliklari tomonidan amalga oshirilayotganligi kuzatilmoqda.