Qiyosiy adabiyotshunoslik

mavzu:

FILOLOGIK KOMPARATIVISTIKA: MAZMUNI VA MOHIYATI

Reja:

1. 
   Filologik komparativistika haqida tushuncha
   
2. 
   Adabiy komparativistikaga xos xususiyatlar
   
3. 
   Qiyosiy adabiyotshunoslik fan sifatida
   

Tayanch tushunchalar: komparativistika, qiyosiy adabiyot- shunoslik, qiyosiy-tarixiy metod, D.Dyurishin, A.N.Veselovskiy, N.Konrad, I.Neupokoyeva, makro va mikrokomparativistika.

Komparativistika (lot.comparativus – qiyosiy) turli xil ja- rayonlarning qiyosiy o‘rganilishiga asoslangan fan yo‘nalishi bo‘lib, boshqa sohalar qatorida til va adabiyotni ham qamrab oladi.

Mazkur termin birinchi marta Fransiyada («littérature comparée», 1817), keyin Angliyada («Comparative literature» 1886), Germaniyada (jurnal nomlanishida «Zeitschrift für ver- gleichende Literaturgeschichte», 1887–1910), Rossiyada (1889 yil A.N.Veselovskiy tadqiqotlarida) qo‘llanila boshlangan.
Filologik komparativistika til va adabiyot sohasida olib bo- riladigan qiyosiy tadqiqotlardir. Shu jihatdan filologik kom- parativistika ikkita katta guruhga ajratiladi:

1. 
   Lingvistik komparativistika, ya’ni qiyosiy tilshunoslik.
   
2. 
   Adabiy komparativistika – qiyosiy adabiyotshunoslik. Lingvistik komparativistika, bir-biriga yaqin bo‘lgan va ya-
   

qin bo‘lmagan tillarni turli yo‘nalishlarda qiyosan o‘rganishni
maqsad qiladi. «Tillarni qiyosiy nuqtayi nazardan tadqiq qilish, ularga tarixiylik jihatidan yondashish kabilar qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning maydonga kelishiga, tilshunoslikning alohi- da, mustaqil fan sifatida qat’iy tan olinishiga zamin yaratdi»¹. Adabiy komparativistika barcha adabiy hodisalarning mush- tarak va o‘ziga xos jihatlarini o‘rganadi va ular uchun umumiy bo‘lgan qonuniyatlarning yuzaga kelishiga zamin yaratadi.