Qon organizmni ichki muhitining komponentlaridan biri ekanligi Qon plazmasi Qon aylanishi Homilada qon aylanish xususiyatlari

O’g’il bolalar va qizlarda qon bosimi, mm simob ustunida (K.Kubat bo’yicha).

Yoshi, yillar da	O’g’il bolalarda				Qizlarda
	Sistolik bosim	Diastolik bosim	Puls bosim	Puls chastotasi		Sistolik bosim	Diastolik bosim	Puls bosim	Puls chastotasi
6	90,24	48,27	41,97	97,02		91,29	49,63	41,60	98,02
7	98,47	53,12	45,38	95,00		94,13	51,60	42,53	97,30
8	102,37	60,27	42,10	90,58		99,79	55,50	44,29	91,38
9	103,37	61,20	49,21	83,00		108,33	59,80	44,03	84,72
10	104,41	61,50	44,58	88,42		107,61	60,92	46,89	86,94
11	106,08	61,32	43,64	80,22		110,31	61,81	49,00	84,72
12	104,96	65,60	42,69	84,75		113,21	66,20	47,01	84,48
13	108,98	65,40	47,14	83,50		111,75	65,93	45,82	82,20
14	112,54	66,38	49,20	82,00		113,80	67,20	46,00	80,30
15	115,67	68,90	51,15	80,36		115,29	67,40	47,84	78,58
16	120,05	73,34	51,96	77,10		119,71	69,81	50,90	75,08
17	125,30	73,08	52,75	75,59		120,77	70,21	50,56	71,08

Qon ham xuddi daryodagi suv kabi uning tor joyida tez, keng joyida esa sekin oqqanidek tomirlarning umumiy yig’indisi tor bo’lgan joylarda tez (arteriyalarda) va keng bo’lgan joylarda (kapillyarlarda) juda sekin oqadi.
Qon aylanish tizimining eng tor qismi aorta hisoblanadi, unda esa qon eng tez oqimga ega (500 mm/s). Aortaning har bir arteriyasi, odam tanasidagi hamma arteriyalarning ko’ndalang kesimining yuzasi, aorta yuzasidan katta. Barcha kapillyarlarning yuzasini umumiy yig’indisi aorta yuzasidan 800-1000 martaga katta va kapillyarlarda qonning oqish tezligi esa aortadagiga qaraganda 1000 martaga sekindir (0,5 mm/s). Kapillyarlarda qonning sekin oqishi gazlar almashinuvini ta’minlaydi hamda to’yimli moddalarni qondan va parchalanish mahsulotlarini esa to’qimalardan qonga o’tishini ta’min etadi.
Qonning aylanish tezligi yosh ulg’ayishi bilan sekinlashadi, bu o’z navbatida tomirlarni uzayishi bilan bog’liq bo’lsa keyingi davrlarda esa tomirlar devorining elastikligini pasayishi bilan bog’liqdir. Bolalarda yurakning juda tez qisqarishi ham qonning tomirlarda oqish tezligini oshishiga olib keladi. Yangi tug’ilgan bolalarda qon katta va kichik qon aylanish doiralarini to’liq aylanib chiqishi uchun 12 s zarur 3 yashar bolalarda –15 s, 14 yoshda –18,5 s.dan ortiq vaqt sarflanadi. Voyaga yetgan odamlarda qon aylanish vaqti 22 s tashkil qiladi.