Qo‘qon universiteti xabarnomasi kokand university herald s on maxsus maqolalar volume special issues
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
10-3-PB (1)
www.herald.uz 43 muammosiga umumiy yondashuvlar aniqlandi, ular ijodiy fikrlaydigan shaxsni shakllantiradigan maktabgacha yoshdagi bolalarni o‘qitish texnologiyalarini ishlab chiqishga imkon beradi. Pedagog N.V.Vetlugina «... musiqiy kechinmalar aslini olganda, doimo sensor qobiliyatga asoslanadi, chunki musiqa eng oddiy ohanglar, murakkab obrazlar va eng avvalo hissiyotlar orqali idrok etiladi va musiqiy qobiliyat rivojlanadi» – deb ta’kidlagan. Qobiliyatning eng yuqori darajasi – talantdir. Talant – insonga qaysidir murakkab faoliyatni muvaffaqiyatli, mustaqil va o‘ziga xos ravishda amalga oshirish imkonini beradi.5 Psixologiyaga ko‘ra, inson bolasi tayyor qobiliyat bilan emas, balki biron-bir qobiliyatning ro‘yobga chiqish va rivojlanish manbayi, layoqat bilan tug’iladi. Layoqat o‘z holicha rivojlana olmaydi, uning rivojlanishi uchun qulay muhit kerak. Bola musiqaga layoqat bilan tug’ilishi mumkin, lekin uning musiqiy xususiyatlari shakllanishi uchun qulay muhit yaratilmasa layoqati rivojlanmay qoladi. Insonning shaxs sifatida shakllanishida yetakchi omillardan biri muhitdir. Muhit deganda, kishiga ta’sir etadigan tashqi omillar yig’indisi tushuniladi. Muhit o‘z navbatida – tabiiy muhit, ijtimoiy muhit, oila muhiti va boshqalarga bo‘linadi. Insondagi musiqiy qobiliyatning rivojlanishi va shakllanishi uchun ijtimoiy va oila muhiti muhimdir. Inson bolasi, agar insoniy muhitga tushmay, hayvonlar muhitiga tushib qolsa, unda irsiy belgilarning ayrim biologik ko‘rinishlarigina saqlanadi xolos, lekin insoniy fikr, faoliyat, xatti – harakat shakllanmaydi. XULOSA VA TAKLIFLAR Shaxsning ijodiy salohiyatini rivojlantirish erta bolalikdan, bola kattalar rahbarligida turli xil faoliyat turlarini, shu jumladan badiiy faoliyatni o‘zlashtira boshlagan paytdan boshlab amalga oshirilishi kerak. Ijodkorlikni rivojlantirishda katta imkoniyatlar tasviriy faoliyat va birinchi navbatda rasm chizishni o‘z ichiga oladi. Bolani hayot va san'atdagi go‘zallikni to‘g'ri va yetarli darajada qadrlashga o‘rgatish, uni yaratish uning ichki dunyosini shunday muhim fazilatlar bilan boyitish demakdir, ularsiz barkamol shaxs mavjud bo‘lishi mumkin emas. Insonning go‘zallik olamiga, ijod olamiga yo‘li oiladan, bog‘chalardan boshlanadi. Shu sababdan ham bolaga, eng avvalo kichik yoshidan e’tibor qaratish zarur. Maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish tizimi tarbiyachi tomonidan zarur psixologik qulaylik muhitini yaratish, uni o‘zi kabi qabul qilish zarurligiga ishonch hosil qilish orqali bolaning ijodiy salohiyatini ochishga asoslanadi. Uning ijodiy qobiliyatiga ishonish va o‘zini namoyon qilish uchun sharoit yaratish muhimdir. Maktabgacha tarbiyachining hissiylik, bola qalbining sezgirligi, uning bilimga intilishida hushyorligi va ta'sirchanligi kabi fazilatlaridan mohirona foydalanib, biz har bir bolaning turli yosh bosqichlarida potensial rivojlanishini imkon qadar rag'batlantirishimiz kerak. Bolalarni "buyuk san'at" bilan imkon qadar erta tanishtirish kerak. Bolaning go‘zallik olamiga mustaqil kirib borishi uchun tasviriy san'at tilini bosqichma- bosqich tushunish uchun ushbu yo‘lning bosqichlarini: oddiydan murakkabga, xususiydan umumiygacha bo‘lgan bosqichlarni belgilash orqali zarur shart-sharoitlarni yaratish kerak. Pedagog sinfda tasviriy san'at tushunchalari va atamalari bilan, hatto kichiklari bilan ham ishlashdan qo‘rqmaydi, chunki bolalar quloq bilan idrok etish orqali tezda ko‘nikadi va keyin ongli ravishda foydalanadi. O‘qituvchi uchun asosiy narsa tushunchalar va atamalarning ma'nosini tushunishdir, bu ularning bolalar xotirasida mustahkam saqlashga imkon beradi. Psixologik nuqtai nazardan, maktabgacha bolalik ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish uchun qulay davradir, chunki bu yoshdagi bolalar juda qiziquvchan, atrofdagi dunyoni bilish istagi juda yuqori va ota-onalar qiziquvchanlikni qo‘llab-quvvatlab, bolalarni o‘rganishni bilishadi. Ilk yoshlarda turli xil faoliyat bolalar tajribasini kengaytirishga yordam beradi. Tajriba va bilimlarni to‘plash kelajakdagi ijodiy faoliyat uchun zarur shartdir. Bundan tashqari, maktabgacha ta’lim tashkiloti xodimlari haqida o‘ylash katta yoshdagi bolalarni o‘ylashdan ko‘ra qulayroq. Maktabgacha bolalik bu ijodiy tasavvurni rivojlantirish uchun ham sezgir davri. Yuqoridagilardan xulosa qilib, biz maktabgacha yosh davri bu – ijodkorlik qobiliyatini rivojlantirish uchun ajoyib imkoniyatlar davri, deyishimiz mumkin. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling