Qora metallar Temir konlari Sanoat tiplari

Magmatik konlar
Reja:

1. 
   Qora metallar
   
2. 
   Temir konlari
   
3. 
   Sanoat tiplari
   
4. 
   Surenota ma’danli maydoni
   
5. 
   Sanoat tiplari
   

magmatik jinslar magmaning Yerning ichki qismida sovishi yoki vulkanik lava sifatida paydo bo'lishi natijasida hosil bo'lganlardir. Ular kristallangan moddalar va vitriflangan moddalarning o'zgaruvchan nisbati (kristal bo'lmagan amorf qattiq moddalar), kislotali asos pH ga va ranglardan nurdan juda qorong'i tonlarga qadar bo'lgan jinslardir.
Magmatik jinslar Yer po'stida vayron bo'lgan yoki yangi qobiq paydo bo'ladigan Erlarda paydo bo'ladi. Bu subduktsiya zonalarida (qadimgi okean tubi qit'alar ostiga cho'kkan joyda) yoki o'rta okean tizmalarida.
Yer ostidagi bu joylar 1000 ºC dan yuqori haroratga etadi, ular toshlar va minerallarni eritib, magmaning bir qismiga aylanadi. Yer yuziga ko'tarilganda magma soviydi va magmatik yoki magmatik jinslar hosil bo'ladi.
Magmatik tog 'jinslari 59% dala shpatlari, 17% amfibol va piroksen, 12% kvarts, 4% slyuda va 8% boshqa minerallardan iborat. Ba'zilarida kremniy oksidi ko'proq va ozroq temir va magniy (kremniy), boshqalari esa temir va magniy bilan silika (ferromagnesian) ga qaraganda ko'proq.
Magmatik tog 'jinslari er qobig'idagi jinslarning taxminan 95% ni tashkil qiladi, ammo ular cho'kindi jinslarga qaraganda kamroq ko'rinadi. Ular orasida bazalt, granit, obsidian va pomza, shuningdek, 700 ga yaqin tavsiflangan turlaridan tashqari.
Magmatik tog 'jinslarining turi magmaning tarkibi, shuningdek, qanday va qayerda qotib qolishi bilan belgilanadi, 700 dan ortiq turli xil turlari ma'lum. Magma tarkibida temir va magniy ustun bo'lsa, mafik jinslar hosil bo'ladi va agar silika oksidi hosil bo'lsa, felsik jinslar olinadi.
Xuddi shunday, silika oksidining ulushi magmatik tog 'jinsining pH qiymatini aniqlaydi va agar u 65% dan yuqori bo'lsa, tosh kislotali bo'ladi. Agar u 45% dan 65% gacha bo'lsa, neytral jinslar olinadi va 45% dan pastroq ular asosiy hisoblanadi.
Bundan tashqari, magma sovutish jarayoni hosil bo'lgan jinsga ta'sir qiladi, chunki qobiq ostida sovutish sekinroq bo'lib, katta kristallanish hosil qiladi. Agar magma lavaga ko'tarilayotganda havo va suv ta'sirida bo'lsa, u tezroq soviydi, vitrifikatsiya sodir bo'ladi va shishasimon jinslar (vulkanik shisha) paydo bo'lishi mumkin.
Magmatik jinslar magmadan hosil bo'ladi, bu eritilgan tosh, osilgan kristallar va gazlardan tashkil topgan suyuqlikdir. Ushbu magma yer mantiyasida uchraydi va kontinental siljishda er qobig'ining yangilanishi jarayonida qayta ishlanadi.
Magma yer qa'rining eng chuqur qatlamlaridan ko'tarilib, qotib, kristallanib, yer qobig'i ostida magmatik jinslarni hosil qiladi. Ular fraksiyonel deb nomlangan kristallanish turini belgilaydigan sekin sovutish jarayonini boshdan kechiradilar.
Shuning uchun har bir sovutish bosqichida (haroratga qarab) ba'zi minerallar kristallashadi, so'ngra boshqalari. Shunday qilib, katta kristalli va shisha ulushi past bo'lgan magmatik jinslar kelib chiqadi.
Magma, ba'zan tezroq sovib, lava ko'rinishidagi vulkanik portlashlar orqali yuzaga qattiq ko'tarilishi mumkin.Masalan, Pele tuklari deb nomlangan magmatik jinslar shamol eritilgan lava parchalarini suspenziyada olib yurganda hosil bo'ladi.
Erning eritilgan fazasi bilan o'ralgan qattiq temir yadrosi bor va uning ustki qismida suyuqdan yarim qattiqga o'tadigan birinchi qatlam va qattiq yuqori qatlam (qobiq) mavjud. Ushbu po'stlog'i uning ostidagi issiqlik konveksiyasi natijasida hosil bo'ladigan harakat tufayli siljigan plitalarga bo'linadi.

Hozirgi vaqtda foydali qazilma konlaridan 70 dan ortiq metallar ajratib olinib, iqtisodiyotning turli sohalarida ishlatilmoqda. Metallarni eritib qayta ishlovchi sohalar qora va rangli metallurgiya hisoblanadi. Qora metallurgiya asosiy qora metallaremir,marganets, xrom ma’danlarini qayta ishlaydi.Rangli metallurgiyada asosiy rangli metallardan (mis, rux, qo‘rg‘oshin, aluminiy, qalay, surma, vismut, simob) tashqari asl, kamyob,tarqoq va turli qotishmalari uchun maxsus metallar eritib olinadi. Metall ma’danlar monometalli (temirli, xromli, oltinli), metallic (qo‘rg‘oshin-rux, mis-molibden, surma-simob) va polimetalli bo‘lishi mumkin. Ko‘pchilik metall konlarida kamyob va tarqoq elementlar uchrashi xos bo‘lib, ularni ajratib olish qazib olinayotgan xomashyoning qimmatini oshiradi.