Qo‘shma gap qismlari va ularni bog‘lovchi vositalar bilib oling. Qo‘shma gapni tashkil etgan sodda gaplar qo‘shma gap qismlari sanaladi. Bu qismlarni

Izohlar:
→ Ko‘chirma gap tarkibidagi undov, kirishlar tushib qoladi; 
→ Undalma  to‘ldiruvchiga aylanadi. 
191-mashq. Matnni o‘qing. Ko‘chirma gaplarni aniqlab, ularni o‘zlashtirma gaplarga 
aylantiring. 
Sinf bo‘yicha faqat Xolmatda motorli velosiped bor. U bolalarni velosipedi yoniga 
yo‘latmas, menga bo‘lsa hammaga eshittirib: «Ilhom, bir kataysa qilib kelmaysanmi?» 
– derdi. Bilaman, vazifani mendan ko‘chirayotgani uchun shunday qiladi. 
Bir kuni qiziq bo‘ldi. Yozma ishimni u ko‘chirayotganida, Iskandar aka payqab 
qoldi: 
«Sen do‘st emassan, – dedi Iskandar aka, – do‘st o‘rtog‘ini yengilning ostidan, 
og‘irning ustidan yurishga o‘rgatmaydi». 
Tanaffusda Xolmatni bir chetga tortdim-da: «Bundan keyin o‘qi. Endi daftar 
berish yo‘q», – dedim. (A. Ko‘chimov) 
→ U bolalarni velosipedi yoniga yo‘latmas, menga bo‘lsa, hammaga eshittirib: 
«Ilhom, bir kataysa qilib kelmaysanmi?» – derdi. 
→ U hammaga eshittirib mendan bir kataysa qilib kelish yoki kelmasligimni so‘rardi. 
→ Yozma ishimni u ko‘chirayotganida, Iskandar aka payqab qoldi: 
«Sen do‘st emassan, – dedi Iskandar aka, – do‘st o‘rtog‘ini yengilning ostidan, 
og‘irning ustidan yurishga o‘rgatmaydi». 
→ Iskandar aka mening do‘st emasligimni, do‘stning o‘rtog‘ini yengilning ostidan, 
og‘irning ustidan yurishga o‘rgatmasligini uqtirdi. 
→ Tanaffusda Xolmatni bir chetga tortdim-da: «Bundan keyin o‘qi. Endi daftar berish 
yo‘q», – dedim. 
→ Tanaffusda Xolmatni bir chetga tortib bundan keyin o‘qishini, endi daftar berish 
yo‘qligini aytdim. 
192-mashq. Ko‘chirma gaplarni o‘zlashtirma gaplarga aylantiring va ular o‘rtasidagi 
farqlarni ayting. 
1. Qadimgilar demishki: «O‘z uyim – o‘lan to‘shagim». 
→_______________________________________________________________ 
2. «Kamgaplik, - deydi Hamid Olimjon, – donolik yo‘lining boshlanishi».  
→_______________________________________________________________ 
3. Mahmudxo‘ja Behbudiy: «Maktab dunyo imoratlarining eng muqaddasi va 
qadrlisidir», – deb yozadi. 
→_______________________________________________________________ 

---