Qo'shma gaplar. Sodda va qo'shma gaplar bilib oling
Download 0.75 Mb. Pdf ko'rish
|
QO'SHMA GAP 2miraziz
bo'ladi.
Bilib oling. Ergash gap tarkibida qo'llanuvchi kim, nima, qancha, qanchalik, qanday, qayer kabi so'roq olmoshlari va bosh gap tarkibida unga javob bo'lib keluvchi shu, o‘sha, shuncha, shunchalik, shunday kabi olmoshlar bir-biriga nisbatan qo'llanganligi, bin ikkinchisini taqozo etganligi uchun nisbiy so'zlar hisoblanadi. Ergash gapning kesimi shart mayli shaklidagi fe’llar bilan ifodalanadi. mashq. Ko'chiring. Bosh va ergash gaplardagi o'zaro nisbatlanayotgar so'zlarni toping. 1.Siz Hindistonda neniki ko'rgan bo'lsangiz, shularning hammasini jam etib, bir kitob yozmog'ingiz darkor. (A.Qayumov) 2. Qalandarov yugurdagini «Eshon hoy!» deb chaqirganda, Saida qanchalik xursand bo‘lgan bo'lsa, hujrani ko'rib shunchalik ta’bi tiniq bo'Idi. (Abdulla Qahhor) 3. Kimning ko'ngli to‘g‘ri bo‘lsa, uning o‘zi ham to‘g‘ri bo'ladi. (Maqol) 4. Kimki o‘zining yaxshi ishidan quvonsa, yomon ishidan xafa bo‘Isa, demak, u haqiqiy mo'mindir. (Hadis) 5. Bu Vatanni jon bilan saqlashga, Cho‘lpon, hozir o‘l, Kimki qasd etsa anga kiysin pushaymondin kafan! (Cho‘lpon) mashq. Ko'chiring. Bosh va ergash gapiardagi o'zaro nisbatlanayotgan so'zlarni toping. Bosh gap tarkibidagi nisbatlanayotgan ko'rsatish olmoshining qaysi gap bo'lagi vazifasida kelayotganini aniqlang.
mashq.Gaplarni ko'chiring, nisbiy so'zlarni aniqlang va ularning gapdagi vazifalarini tushuntiiring. 1. Kimning aqli ko‘p bo’lsa, ayblari yashirin va do’stlari ko‘p bo'ladi. 2. Kimki shoshilmay, aql-u tadbir bilan ish tutsa, u o’z maqsadlariga oson erishadi. 3. Nimaiki senga zarar keltirsa, о’sha narsani boshqalarga ham ravo ko'rma. 4. Har kim o‘z og‘zining qorovuli bo'lsa, uning nafasi hech qachon bo ’ g‘ilmaydi. 5. Kimning ichi nog‘ora singari bo‘sh bo'lsa, uning behuda so’zlari atrofdagilarning miyasini egovlaydi («Mashriqzamin — hikmat bo ‘jtoni» kitobidan) mashq.Nisbiy so'zli qo'shma gaplarni o'qing. Bosh gap tarkibidagi nisbatlanayotgan olmoshning qaysi gap bo'lagi vazifasida kelayotganini va shunga ko'ra ergash gapning turini ayting.
11
o'sha yerda yutuq bor.
ERGASHGAN QO‘SHMA GAPLARNING SODDA GAP BILAN MA’NODOSHLIGI Bilib oling. Tarkibida ko'rsatish olmoshi mavjud bo'lgan ergashgan qo'shma gaplar tegishli sodda gaplar bilan ma’nodosh bo'la oladi. Ergash gapni bosh gap tarkibida tegishli ko'rsatish olmoshi bilan ifodalangan gap bo'lagi o'rniga qo'yish orqali sodda gapga aylantirish mumkin. Masalan: 1. Kim ko'p o'qisa, и ko'p biladi - Ko'p o'qigan ko‘p
Download 0.75 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling