QàràQàlpàQ tIlI 0-klàss uShÍn SàBàqlÍq Qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn nókiS «Bilim» 2017 Qàràqàlpàq tili

55-shšnš®šw.
Berilgen mısallardan tabu hám evfemizmlerdi tabıń hám 
olar qanday payda bolǵanlıǵın anıqlań. 
1. Úlkenińiz — qaynaǵam,
Kishkeneńiz — mırzaǵam,
Ortanshıńız — qurdasım,
Qabıl bolǵay kóz jasım. («Alpamıs»)
2. Palaw jep otırǵanda xannıń kókiregin japqan qalıń saqalına bir 
gúrish jabısıp qaladı. Qonaqlardıń kózinshe xannıń naqolay jaǵdayda 
qalǵanın ańlaǵan keńesgóyi: 
— Sadaǵań keteyin, Xiywanıń xanı,
Siz dese shıǵadı bársheniń janı,
Xorezm toǵayında bir piyada qaldı,
Bes atlı jiberip aldırıń ańı, — degen eken. («Ámiwdárya»)
3. Kishe, kishejanım! Tuwǵan awılım!
Sizdi saǵındım ǵoy! Saw júrme dayım!? (I. Yusupov)
4. Ájiniyaz qızdıń atın tańırqap izertlesti. 
— Jeńge, patsha qız dediń be? Óz atı ma?
— Óz atı bolǵanda aytaman ba? Patsha qız, — jeńgeleriniń qıyıs-
tırıp qoyǵan atı.
Óziniń atı Xiywadaǵı jurt soraǵan qızınıń atınday! 
— Xanzada ma?
— Awa, awa... Birden taptıń. 
— Ol kimniń qızı?
— Ol bizge aǵayın, ashamaylı, anaw qaynaǵanıń ortanshı qızı. 
Endi áwliyedey qaynaǵanıń atın qalay aytaman?
— Tisimnen shıǵarmayman, jeńge. 
— Onda qazannıń túsi qanday?

---

54
— qara. 
— Baydıń esiginde júretuǵın kim?
— Jarlı, kúnlikshi, diyqan, qul. 
— Sonıń sońǵı sóziniń aldına «qara» sózin qos. 
— Qara ... qul... Qaraqul ma?
— Awa. 
Áziniyazdıń ishek-silesi qatıp kúldi. (K. Sultanov) 
56-shšnš®šw.
Berilgen gáplerdiń stillik ózgesheligin anıqlań.
Kúndiz keliwge húkimettiń «kózinen qorqqan» Qállibektiń ózi 
shólkemlestirgen bolıwı kerek, Abıl buǵalter azan menen awıldıń jas 
úlkeni Elmurat ǵarrınıń Yusup ahun jaqın inisi Medetulla, aǵaynı 
Jáliy molla usaǵan iyge tartar bes-altı adamdı ertip keldi. 
Abıl otırǵanlardıń eń jas kishisi bolsa da dizgindi qolǵa alıp sóz-
di ózi basladı:
— Elti kishe, — dedi ol, birge kelgenlerdiń atınan sóylep Ahun 
aǵamnıń asabatın «et qızıwda» berip jibereyik. Soza bersek, dábde-
bege aylanıp ketedi. (Sh. Usnatdinov)