QàràQàlpàQ tIlI 0-klàss uShÍn SàBàqlÍq Qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn nókiS «Bilim» 2017 Qàràqàlpàq tili

91-shšnš®šw.
Qawıs ishindegi sózlerden keregin tańlap, gáplerdi kóshirip 
jazıń. 
1. Respublikamızda palız eginlerinıń maydanı (jıldan-jılǵa, hár 
jılı, jıl sayın, jıl ótken sayın) keńeyip baratır. 2. Ata-babalarımız jer-
di (burın, ertede, bayaǵıda, ótkende, ótmishte, áyyemde, áyyem za-
manda, burında) ógiz qos penen aydaǵan. 3. Asannıń ıssılıǵı (qápe-
limde, tosattan, joq jerden, kútilmegen jerde, qarap turıp) kóterildi 
de ketti. 4. Awırıw kóp jattı, (háp zamatta, dárriw, tez, kózdi ashıp 
jumǵansha) ornınan turıp kete qoymadı, biraq vrachlar járdemi me-
nen (soń, keyin-keyin, aqırında) ońalıp ketti. 5. Jumıstıń pitkenligin 
esitip, (azmaz, azıraq, aqırın, az da bolsa) ózime keleyin dedim, 
bolmasa júdá ashıwım kelgen edi. 
92-shšnš®šw.
Ráwish sózlerdiń qanday stillik xızmet atqarıp turǵanlıǵın 
anıqlań, basqa stillik múmkinshiligi bar yaki joq ekenligin salıstırıń. 
1. Alıstan qasıńdı kerip talǵansha,
Hár muqamǵa dónip, aqılımdı alǵansha,
Eski dártlerimdi eske alǵansha,
Keliń, ımlap sóyleseyik, juldızlar.
(G. Esemuratov)

---

80
2. Men hárdayım ótsem usıkáradan,
Oylayman: ne zaman keshti aradan,
Endi erkin nápes alar hár adam,
Burın eller posıp, búlgen jerlerde. (I. Yusupov)
93-shšnš®šw.
Kóshirip jazıń. Berilgen gáplerdegi ráwishlerdiń xızmetin 
belgileń. 
Balalar sáskelikten kelip, sabaqların oqıp otır edi, bir máhálde 
sırtqı esik ashılıp, bir adam kirip kele berdi. Ol Aytım ǵarrı eken, 
aqlıq balası Seytjandı mollaǵa bereyin dep jeteklep kiyatırsa kerek. 
Ishke kirip, jamaw-jamaw gewishin sheshti de mollaǵa qarap iyilip 
sálem berdi. Molla Aytım ǵarrınıń bala jeteklep kiyatırǵanın kórgen-
nen-aq jıyılıp... 
Óyer-buyerin dúzestirip, Aytım ǵarrıǵa qarap, onıń sálemin aldı. 
Seytjan atasına tıǵılıp, eki kózi móldirep, gá mollaǵa, gá balalarǵa 
qaraydı. Ǵarrı balasına qarap:
— Qaraǵım, bar, mollanıń qolınan al! — dedi. Seytjan uyalǵan 
hám qorıqqan túrinde atasın onnan beter qushaqlap, qoltıǵındaǵı 
dasturqanı menen esikke qaradı. Molla kúlimsirep ırjańlap «kele 
ǵoy balam, kel», — dedi. Seytjan onnan beter atasına tıǵılıp, keynine 
qaray beredi. Aytım ǵarrı taǵı da: — Bar, qaraǵım, bar! Uyalmay-aq 
qoy, bári de ózińniń joralarıń ǵoy, ana Genjebaydı kórdiń be? — dep 
kórsetti. 
Aqırı bolmadı. Ǵarrı dasturqandı balasınıń qolınan ózi aldı da, 
qolınan jeteklep, mollaǵa qaray júrdi. Dasturqandı mollanıń aldına 
qoydı da, mollanıń qolınan alıp, saqqa júginip, pátiya etip otırdı. 
Molla quran oqıdı. Bul saparı bárimiz de qol kóterip, pátiya ettik. 
94-shšnš®šw.
T. Qayıpbergenovtıń «Qaraqalpaq qızı» romanında Juma-
gúldiń obrazı degen temada shıǵarma jazıń. Shıǵarmaǵa tallaw jasań. 
Ondaǵı sóz shaqaplarınıń stillik qollanılıwın táriyipleń.