Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari bob. Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilish asoslari

80-son nanumaviy shakl
Tashki lot « Tasdiqlayman»
Korxona (ombor)
Rahbar
Moddiy javobgar shaxs « » 20_y.
TOVAR VA IDISHLAR HARAKATI TO‘G‘ RISIDA HISOBOT
« » 20_ y.

Kimdan olindi va kimga bcrildi	Hujjat		Summa, so‘m, tiyin		Buxgal­ teriya belgisi
	№	Sana	Tovar	Idish
Davr boshiga qoldiq
KIRIM
Jami kirim
CHIQIM
Jami chiqim
Davr oxiriga qoldiq

Ilova qilindi hujjat
Hisobotni qabul qildim va tekshirdim.
Buxgalter « » 200_ y.
(imzo)
Tuzatishlar bilan roziman. Tovaming so‘m, idishlarning
so'm ekanligini tasdiqlayman.« » 200_ y.
Moddiy javobgar shaxs
(imzo) (f.i.sh.)
Tovar hisobotlari va ularga ilova qilinadigan kirim va chiqim hujjatlari ning reestrlari ikki nusxada tuziladi. Tovar hisobotiga ombor mudiri (brigadir) va navbat bilan moddiyjavobgar shaxslar brigadasining a’zolaridan biri imzo chekadi. Hisobotning birinchi nusxasi unga ilova qilingan ressetiiar va boshlang‘ich hujjatlarbilan buxgalteriyaga topshiriladi.
Ulguiji savdo korxonasining buxgalteriyasida tovar hisobotlari quyidagi tartibda tekshiriladi va ishlovdan o‘tadi.

1. 
   Hisobot davri (kuni) boshidagi tovar va idishlarning qoldig'i oldingi davr (kun) uchun tuzilgan hisobot davri (kuni) oxiridagi tovar va idishlarning qoldig'i bilan taqqoslanadi. Ular o'rtasidagi farq hisobotni noto‘g‘ri tuzilganligi to'g'risida guvohlik beradi.
   
2. 
   Barcha kirim va chiqim hujjatlari hisobotning mos ravishda kirim va chiqimbo’limlaridato'g'riaksettirilganligi yoki ushbu kirim vachiqimhujjatlar kirim va chiqim hujjatlari reestridato'g'ri aks ettirilganligi, reestrlarning umumiy summalari hisobotda to'g'ri ko'rsatilganligi tekshiriladi.
   
3. 
   Hisobotning kirim vachiqimijami sun'unalarningto'g'riligj tekshirib chiqiladi.
   
4. 
   Hisobotda davr oxiridagi tovar va taralarning qoldig'ini to'g'ri hisoblanganligi vako'rsatilganligi tekshirib chiqiladi.
   
5. 
   Hisobotga ilova qilingan boshlang'ich hujjatlar sonini to'g'ri ko'rsatilganligi tekshiriladi.
   
6. 
   Hisobotning birinchi nusxasining oxirgi ustunchasida har bir hujjat qarshisiga korrespondensiyalanadigan schotning raqami qo'yib chiqiladi.
   

Buxgalterlik tekshiruvidan o'tgan tovar hisoboti korxona rahbari tomonidan tasdiqlanadi. Tasdiqlangan hisobot tovar va idishlarning buxgalteriyada sintetik va tahliliy hisobi registrlarini yuritishga asos bo'ladi. Hisobotning buxgalter tomonidan qabul qilib olganligi vatekshirganligi to’g'risida imzosi qo'yilgan va rahbar tomonidan tasdiqlangan ikkinchi nusxasi ombor mudiri ga qaytariladi.

6. 
   UIgurji savdo korxonalarida tovarlar kirimining hisobi
   

Ulguij i savdo korxonalarida 21 -son BHMSga muvofiq tovarlarning omborlarga kirimining sintetik hisobi ikki usulda olib borilishi mumkin.

1. 
   usul. Omborlarga kirim qilingan tovarlarni bevosita 2910 «Omborlardagi tovarlar» schotida hisobga olish usuli. Ushbu schotda tovarlar uzluksiz hisob tizimi asosida sotib olish baholarida aks ettiriladi. Qiymat tamoyiliga muvofiq tovarlarning tannarxiga ularni ta’minotchilardan sotib olish baholaridagi qiymati va sotib olishga doir barcha qo‘shimcha xarajatlar (tashib keltirish, brokerlik, bojxona, sertifikatlash va boshqa shu kabi xarajatlari) kiritiladi.
   
2. 
   usul. Tovarlarni sotib olinishini maxsus schotda, ya’ni 1510 «Tovar moddiy boyliklarni sotib olinishi» schotida hisobga olish usuli. Ushbu schotda tovarlar uzluksiz hisob tizimiga muvofiq sotib olish baholarida, ya’ni tannarxi bo'yicha aks ettiriladi. Qiymat tamoyiliga muvofiq tovarlarning tannarxiga ularni ta’minotchilardan sotib olish baholaridagi qiymati va sotib olishga doir barcha qo'shimcha xarajatlar (tashib keltirish, brokerlik, bojxona va boshqa xarajatlar) kiritiladi. Sotib olishga doir barcha xarajatlar oldin 1510 «Tovar- moddiy boyliklarni sotib olinishi» schotida to‘planadi va tovarlar omborga kirim qilingach ushbu schot 2910 «Ombordagi tovarlar» schotiga yopiladi.
   

Ulguiji savdo korxonalariga tovarlarni ta'minotchilardan sotib olinishi va kirim qilinishiga doir operatsiyalar ushbu usullarda schotlarda quyidagicha aks ettiriladi (24.4-jadval).
24.4-jadval
Tovarlar kirimini turli usullarda schotlarda aks ettirish tartibi

At	Opcratsivaning	Sum ma			1-usul		2-usul		Asos
	mazmuni	1-usul	2-usul	Dcbet		Kredit	Dehet	Kredit
1	Ta'minotchilardan sotib olingan tovarlarning sotib olish qivmatidagi summasi	4000000	4000000	2910		6010	1510	6010	Schot- faktura
2.	Transport tashkilotining tovarlarni tashib keltirish bo'yicha ko'rsatgan xizmatlari sununasi	100000	100000	2910		6010	1510	6010	Schot- faktura
3.	Brokerlik, vositachilik. sertifikatlash va boshqa tovarlarni sotish holiga keltirish bog'liq xarajatlar sununasi	300000	300000	2910		6990	1510	6990	Schot- faktura
4	Import tovarlar bo’yicha bojxona to'lovlari (aksiz. QQS. bojxona boji, bojxona vig'imi) summasi	900000	900000	2910		6410. 6990	1510	6410. 6990	BYUD
5.	Sotib olingan tovarlarni omborlarga sotib olish qiymati. ya’ni tannarxi bo'yicha kirim qilinishiga		5200000				2910	1510	Kirim dalo- latno- masi
	Jami tovar qiymati	5200000	5200000

Yuqoridagi yozuvlardan ko‘rinib turibdiki, ta’minotchilardan kelib tushgan tovarlarning sotib olish va omborlarga kirim qilish qiymati har ikkala usulda ham bir xil summani, ya’ni 5200000 so‘mni tashkil etdi.
Tovarlarni omborga kirimi qilinishida son va sifat j ihatdan chetlanishlar aniqlanganda ularning haqiqatda qabul qilingan summasiga yuqorida keltirilgan (1) yozuv beriladi. Tovar hujjatlaridan chetlanishlar summasiga ta’minotchilarga da’vo bildiriladi. Da’vo summasiga 21-son BHMS ga muvofiq da’vo xatiga asosan quyidagi yozuv beriladi:
Debet 4860 «Da’volar bo‘yicha olinadigan schotlar»;
Kredit 6010 «Ta’minotchi va pudratchilarga to’lanadigan schotlar»; 6990 «Boshqa kreditorlik qarzlar»;
1520 «Tovar-moddiy boyliklarni sotib olinishi».
Kirim qilingan tovarlar turli sabablarga ko‘ra ta’minotchilarga qaytarilganda yuqorida keltirilgan (1) yozuv qizil rang bilan berilishi (stomo qilinishi) yoki ushbu yozuv teskari berilishi mumkin, ya’ni:
Debet 6010 «Ta’minotchi va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar» yoki 1520 «Tovar-moddiy boyliklarni sotib olinishi»;
Kredit 2910 «Ombordagi tovarlar».
Qaytarilgan tovarlar bo‘yicha sotib olishda qilingan qo‘shimcha xarajatlar (transport, brokerlik, bojxona to‘lovlari) bo‘yicha xizmat ko‘rsatgan tashkilotlarga ularning aybi bo‘lmaganda da’vo bildirib bo‘lmaslik mumkin. Shuning uchun qaytarilgan tovarlarga to‘g‘ri keladigan sotib olishga tegishli bo‘lgan qo‘shimcha xarajatlar zarar sifatida 9430 «Boshqa operasion xarajatlar» schotiga olib borilishi lozim, ya’ni: Debet 9430 «Boshqa operasion xarajatlar»;
Kredit 1520 «Tovarlarni sotib olishga doir qo‘shimcha xarajatlar». Sotib olishga doir qo‘shimcha xarajatlar bo‘yicha da’vo bildirilganda quyidagi buxgalteriya yozuvi qilinadi: