Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Soʻnmagan ohak. Kondan keltirilgan ohaktosh, asosan shaxtali, kisman 
aylanma yoki doira shaklidagi xumdonlarda 950 - 1100
o
S haroratda pishiriladi. 
Shaxtali xumdonlar balandligi buylab kuritish, qizdirish, pishirish va sovutish 
bulimlariga ajratilgan. Xumdonning balandligi 20 m, ichki diametri 4 m gacha 
bo‘ladi. Xumdonga solingan 120 t ohaktosh 24 soatdan sung bo‘lak-bo‘lak ohakka 
aylanadi. 
Shaxtali xumdonlarning afzalligi shundaki, pishirish jarayonida ajralib 
chikkan issiklik xom ashyoni kuritish va qizdirishga xizmat qiladi. Yokilgi urnida 
kumir ishlatilsa, uning kuli mahsulotning sifatini pasaytiradi. Suyuk yokilgi yoki gaz 
ishlatilsa, ohak sifati ortadi. 
Xom ashyoni SO
2 
tulik chikib ketguncha pishirish jarayoni davom ettiriladi. 
Bunda olingan mahsulot asosan SaO va MgO dan iborat bo‘ladi. SaO+MgO miqdori 
qanchalik kup boʻlsa, shunchalik olingan ohakning sifati yaxshi bo‘ladi. Ohak 
tarkibidagi MgO ni miqdoriga qarab quyidagi turlarga boʻlinadi: 

---

52 
Kalsiyli – MgO miqdori 5% dan ortmaydi, 
Magnezial – 5 -20%, dolomitli – 20-40%. 
Pishirish vaqtida ohaktoshda parchalanish jarayoni boradi: 
SaSO
3

SaO+SO
2
; issiklik sarfi 3178 kDj/kg SaO. 
Nazariy jixatdan ohaktoshni pishirish jarayonida uning ogirligi 44% ga, xajmi esa 
10% dan 20% gacha kamayadi. Amalda esa ohaktoshni tulik parchalanishiga xech 
kachon erishib boʻlmaydi. Pishirish natijasida xosil bo‘lgan kalsiy oksidi kristall 
xolatdagi romboedrik koʻrinishiga aylanadi, u energiyaga boy va suv bilan tez va 
intensiv ravishda birikish qobiliyatiga ega boʻlib, suv bilan birikkandan keyin xajmi 
keskin oshadi. 
Pishirish jarayonida pishirish harorati ohaktoshni pishirish haroratiga 
yakinlashganda kub shaklidagi zich kalsit xosil bo‘ladi. Bu juda sekinlik bilan sunadi. 
Shuning uchun keskin pishirilgan ohak tez sunish xususiyatini va sungandan sung 
yaxshi texnologik xossalarini yoʻqotadi. 
Soʻnmagan tuyilgan ohak quyidagi sxema bo‘yicha ishlanadi 
Kesak ohak ombori 
Ta’minlagichli bunker 
Maydalagich 
Ta’minlagichli bunker 
Tegirmon 
Separator Yirik
donalari
Tayyor mahsulot 
Tayyor mahsulot ombori 
Koʻplab beradigan mashina 
Iste’molchi 
Sungan ohak. 
Soʻnmagan ohakka suv ta’sir etsa, u quyidagi reaksiya asosida soʻnadi: 
SaO + N
2
O = Sa(ON)
2 
+ 1164 kDj/kg SaO 

---

53 
Ohak tarkibida uchraydigan magniy oksidi suv bilan quyidagicha reaksiyaga 
kirishadi: 
MgO + H
2
O = Mg(OH)
2