Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Gips toshining siqilishga va egilishga bo‘lgan mustaxkamlik
chegarasini aniqlash 

---

47 
Normal quyuqlikdagi gips xamiridan tayyorlangan gips toshining siqilishga va 
egilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegara 
si oʻlchamlari 40x40x160 mm bo‘lgan namunalarni sinash yuli bilan aniqlanadi. 
Ishni bajarish tartibi: Gips namunasidan 1200 g tortib olib uni normal 
quyuqlikni ta’minlovchi idishdagi suvga 20 sekund davomida sochiladi va 60 sekund 
davomida korishtiriladi. 
Gips qorishmasini tezlik bilan oldindan moylangan metall qoliplarga kuyiladi. 
Qoliplarning xamma bulinmalari qorishma bilan bir vaqtda toʻldiriladi. 
Qorishma ichidagi havo pufakchalarini chiqarib tashlash maqsadida qolipga 
qorishma kuyilgandan keyin 5 marta silkitiladi. 
Gips qorishmasi korishtirilgandan boshlab 15

5 daqiqa utgandan sung 
namunalar qolipdan bushatiladi va xonalarda saklanadi. Keyin gipsni suv bilan 
aralashtirilgandan boshlab ikki soat utgandan sung namunalarni mustaxkamlik 
chegaralari aniqlanadi. Egilishga bo‘lgan mustaxkam chegarasi MII-100 asbobi 
yordamida aniqlanadi. Asbob shkalasida egilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegarasini 
kiymati kg/sm
2
larda yozib olinadi. Siqilishga bo‘lgan mustaxkamlik chegarasi 6 
dona yarimta namunalarni sinash yuli bilan aniqlanadi. Siqilishga bo‘lgan 
mustaxkamlik quyidagi ifoda yordamida hisoblanadi: 
bu yerda: P
max
– buzuvchi kuch, N yoki kgs; 
F – namunaning koʻndalang kesim yuzasi, 25 sm
2
ga teng. 
Siqilishga bo‘lgan mustaxkamlik toʻrt sinalgan namunaning oʻrtacha arifmetik 
kiymati bilan hisoblanadi. 
 Gips bog‘lovchi moddalarning turlari 
Supergips – gips toshini tuyingan bug muxitida, yuqori bosim sharoitida, unga 
qoʻshimcha – modifikator – ftalli yoki malein angidrit qoʻshib issiklik bilan ishlov 
berib olinadi. 
2
max
/
,
см
кг
F
Р
R
сик


---

48 
Supergips olish jarayonida uziga xosligi shundaki, xar qanday kristall tuzilishga ega 
bo‘lgan mayda gips toshlari ishlatiladi.