Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Portlandsement suv bilan ta’sirlashuvi. Portlandsement gidratlanishi 
Portlandsement 4ta asosiy klinker minerallardan iborat: C
3
S, C
2
S, C
3
A, C
4
AF. 
Gidroliz: Bu tuzlarni suvdagi ON ionlari bilan ta’sirlashuv reaksiyasiga kirishishi. 
Masalan: S
2
SiO
4
QH
2
O → 2Ca
2Q
QSiO4
4
QH
2
O → Ca
2Q
QH
2
SiO
4
Q4
OH. 
Gidratatsiya: kimeviy birikmaga kristallogidrat hosil bo‘lib suvni birikishi. 
Masalan: 
SaSO
4 
x 0.5 H
2
O Q 1.5 H
2
O q SaSO
4 
x 2 H
2
O 
Qotish uchta turga bo‘linadi: gidratli, gidravlik, karbonatli. 
Gidratli qotishda bog‘lovchi modda ortiqcha miqdordagi suv bilan ta’sirlashadi va 
qattiq mahsulot hosil qiladi. 
Gidravlik qotishda suv nafaqat qo‘shiladi, balki kimyoviy bog‘lanadi. 
Karbonatli qotishda SO
2
havodan bog‘lovchi bilan yutiladi va kimyoviy 
bog‘lanadi. Kimeviy reaksiyalar sement suv bilan aralashgan xamon boshlanadi. 
Klinkerdagi alit 3SaO SiO
2
– suv bilan ta’sirlashuvi natijasida har xil tarkibli kalsiy 
gidrosilikatlar hosil qiladi. Ularni hosil bo‘lishi muhitni haroratiga va suyuk fazadagi 
Sa(ON)
2
ning konsentratsiyasiga bog‘liq. Birinchi bosqichda S
3
SH
4
(birinchi 
gidrosilikat) hosil bo‘ladi va u tez holda ikkilamchi va uchinchi gidrosilikatlar hosil 
qilib gidrolizlanadi. Bu jarayonda past asosli SSH(II), va yuqori asosli 
gidrosilikatlar CSH (1) tobermorit hosil bo‘ladi. 
Alitni suv bilan reaksiyaga kirishi quyidagicha o‘tadi: 
2(3CaO SiO
2
) Q 6H
2
0 - 3CaO 2H
2
O-3H
2
O Q 3Ca(OH)
2
Belit alitga nisbatan sekinroq gidrolizlanadi va gidrolizlanishda kamroq Sa(ON)
2
ajratib chiqaradi. 
2(2SaO SiO
2
) Q 4H
2
O→3(CaO 2 SiO
2
r3H
2
O) - Sa (ON)
2

---

144 
3SaO, 2SiO
2
, 3H
2
O - kalsiy gidrosilikati C
3
S ning Sa (ON)
2
bilan to‘yingan 
aralashmada to‘liq gidrolizlanishida tashkil topadi. 
S-S-N termini kalsiy silikatlarining yarim kristall va amorf gidratlari uchun 
qo‘llaniladi. 
(0,8-1,5) CaO SiO
2
(1,0-2,5) N
2
O tarkibli past asosli CSH va(1,5-2) CaO, SiO
2
, 
4H
2
O tarkibli yuqori asosli CSH(II) gidrosilikatlardan farqlanadi. 
Past asosli silikatlarning hosil bo‘lishi mustahkamlikning ortishiga yordam 
beradi. Yuqori asosli silikatlarning hosil bo‘lishi esa mustahkamlikni kamaytiradi. 
175
0
-200
o
S harorat va 0,8 - 1,3 MPa bosimda issiq namli avtoklav berishda 
mustahkamlikni oshiruvchi moddalardan yana biri bo‘lmish tobermorit S (CaO, 
6SiO
2
, SH
2
0) hosil bo‘ladi.