Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Kalsiy alyuminatlarining gidrotlanishi 
Kalsiy alyuminatlari 
qattiq 
fazadagi 
Sa(ON)
2
ajralmagani 
holda 
gidrolizlanadilar. Klinker minerallari orasida eng faol faza ZSaO Al
2
O
3
dir. U suv 
bilan ta’sirlashgani xamonoq turg‘un bo‘lmagan 4SaO Al
2
O
3
, 19H
2
O va 2SaO Al
2
O
3
8N
2
O gidratlarining yumshoq qatlami yuzaga keladi. Ular yupqa geksagonal 
plastinkalar shaklida bo‘ladilar. 
Gidroalyuminatning yumshoq tuzilishi sementning sovuqqa chidamliligini va 
yemirilishga chidamliligini yomonlashtiradi. Barqaror shaklda bo‘lgan oltita suv 
molekulali gidroalyuminat quyidagi formula bo‘yicha tarkib topadi: ZSaO
Al
2
O
3
Q6H
2
O→ 3CaO Al
2
O
3
·6H
2
0 
Klinkerni to‘yinganda gips ko‘rinishida kiritiladigan kalsiy sulfati (tutib 
qolishni sekinlashtirgich) C
3
A bilan faol kimyoviy reaksiyaga kirishadi va uni 
kalsiy gidrosulfoalyuminat (ettringit minerali) bilan bog‘laydi. ZSaO Al
2
O
3
Q 
3(CaS0
4
·2H
2
O)26H
2
0→3CaO Al
2
O
3
3CaS0
4
·31H
2
O. Ettringit Sa(ON)
2
bilan 
to‘yingan aralashmada avval kolloid holatda ajralib chiqadi, C
3
A yuzasiga o‘tirayotib 
uning gidrolizlanishini sekinlashtiradi va sementning tutib qolish vaqtini uzaytiradi.
Sa(ON)
2
bilan o‘ta to‘yingan aralashma kristallanish tufayli Sa(ON)
2
ning 

---

145 
konsentratsiyasi pasayadi va bu paytda ettringit uzun ignasimon kristallar 
ko‘rinishida shakllanadi. Ettringit sementtoshning g‘ovaklarini to‘ldiradi va qotgan 
sementtoshning ertaroq mexaniq mustahkamlikka erishishiga sababchi bo‘ladi. Bu 
holda yumshoq gidroalyuminatlar yuzaga kelib, bartaraf etilishi tufayli tuzum 
yaxshilanadi. 
C
3
A gipstoshi bilan reaksiyaga kirishib ettringit hosil qiladi. 
3SaO·Al
2
O
3
Q ZSaSO
4
·2H
2
OQ25H
2
Oq3CaO·Al
2
O
3
·3CaSO
4
·31H
2
O.