Р. Халимметова илмий тадқИҚот методологияси

Глоссарий 
1. Аналитик билим – тафсилотларни ( хусусан, асосий негизда мавжуд 
мазмуннинг бутун салоҳиятини аниқлаш имконини беради. 
2. Билим – инсон онгида акс этган объектив борлиқ. 
3. Билиш – билим олиш ва унинг ривожланиши, муттасил чуқурлашуви 
жараёни. 
4. Далил (ёки далилларни аниқлаш) – илмий тадқиқотнинг зарурий 
шарти. 
5. Ижод – янгилик яратиш бўйича конструктив фаолият. 
6. Илмий билим – илм ва билим атамаларидан ташкил топган бўлиб, нарса 
ва ҳодисаларнинг мазмун-моҳияти, билиш жараёнидаги ўрни, илмий 
мезонлари ҳамда унинг сабабларини ишончли даражада асослаб бериш 
билан боғлиқ бўлган тушунчадир. 
8
Мирзиёев Ш.М. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан дават эттириб, янги босқичга кўтарамиз. – 
Т.1.-Т.:”Ўзбекистон”, 2017-168-бет. 

---

49 
 
7. Илмий ижод – бу олимнинг билимлари, қобилятларининг олий ифодаси, 
ўрганилаётган ҳодисаларнинг ўзигагина, моҳиятига чуқур кириб боришга 
бўлган унинг истагидир. 
8. Индуктив билим – ақлий мушоҳада юритиш орқали далил-исботларга 
таянмайдиган янги билим олиш. 
9. Инсон билими – ҳиссий ва рационал фаолиятнинг бирлиги. 
10. Квази илмий билим – (лот. гўёки) – зўрлик ва мажбур қилиш 
методларига асосланиб ўзига тарафдорлар ва издошларни излайдиган 
билим. 
11. Метаназарий билим – умумилмий билимларга ва фаннинг фалсафий 
асосланиши. 
12. Назарий билиш – рационал онгнинг конструктив қисми – ақл 
фаолиятининг натижасидир. 
13. Синергетика – ўз-ўзини ташкиллаштиришнинг назарияси, янги 
дунёқарашдир, у ўз-ўзини ташкиллаштириш, нозиқлилик, глобал 
эволюция, “каос орқали тартибланиш”феноменларининг ўрганиш бўйича 
тадқиқотлар билан боғланган бўлиб, бифуркацион ўзгаришлар, вақтнинг 
орқага қайтмаслиги, беқарорликнинг эволюцион жараёнларда асосий 
характеристика сифатида намоён бўлишини акс эттиради. 
14. Синтетик билим – нафақат умумлаштириш, балки мутлақо янги 
мазмуннинг яратилишига олиб келади. 
15. Техник билимлар – илгари маълум бўлмаган нарса ва ҳодисага 
қаратилган билимлар. 
16. Экзотерик билим – ( кўзга ташланувчи) фан соҳасида – астрологияда 
қўлланилади. Булар илм фан қоидаларига зид эмас. 
17. Экзотерик билимлар – (пинҳоний): илм – фан қоидаларига зид келиш 
мумкин. 
18. Эмперик (амалий) билим – кузатиш, эксперимент ва далилга