Р. Халимметова илмий тадқИҚот методологияси


Парадигма  Америкалик фан тарихчиси Т.Кун(1922) «Илмий революциялар структураси»асрида илмий


Download 4.59 Mb.
Pdf ko'rish
bet88/158
Sana20.09.2023
Hajmi4.59 Mb.
#1682905
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   158
Bog'liq
Илмий тадқиқот методологияси

Парадигма 
Америкалик фан тарихчиси Т.Кун(1922) «Илмий революциялар структураси»асрида илмий 
революция назариясини ишлаб чикди ва парадигма тушунчасига алохида урғу берилди: 

Парадигма фан тараккиёти давомида ҳосил килинган стандартлардан паст даражада бажарилган 
нарсалар муҳокамага куйилмайди.Бу стандартларни қўллаб-кувватлаш илмий иш мутахассиснинг 
муҳим компенантларидан биридир.Янги парадигманинг шаклланиши фан тараккиётида ўз ортидан 
бор бўлган стандартлар,илмий билишнинг идеял ва меьёрларининг ўзгариб боришини юзага 
келтиради. 

Илмий билимни унинг тараккиётидаги парадигмалар баён килиш конценцияси комулятив омил 
(фанда эришилган идеял, кадрятлар)дан келиб чикади ва фаннинг билимлар системаси эканлиги 
хакида тасаввур ҳосил килади
1) Парадигма малум давр ичида илмий жамоатчиликка илмий муаммо қўйиш ва хал этиш 
намунаси бўлиб , хизмат киладиган ва хўжалик томонидан эътироф этилган илмий назариядир 
2) Парадигмаларнинг алмашинуви илмий революцияга олиб келади. Илмий жамоа маълум 
парадигмани эътироф этган олимлардан ташкил топади. 
3) .Парадигма у ёки бу соҳасининг фан сохасини асосий муаммосини тащкил этиб, дарсликлар 
олимларнинг мумтоз(классик)асарларида ўз ифодасини топади. Масалан, Аристотель 
диалектикаси, Плотелей астрономияси, Ньютон механикаси. 
4) Фан илмий намуна, универсал қонунларни конкрет ҳодисаларга татбик этиш асосида 
ривожланади 
5) Умумэътироф парадигмаларнинг шаклланиши фан етакчилигининг белгисидир. 
Парадигмаларнинг ўзгариши фанда туб ўзгаришни таъминлайди
6) Янги парадигмаларни танлаш янги фикрлаш асосидагина эмас,балки қадриятлар 
нуктаи назаридан ҳам амалга оширилади. 
7) Ҳар бир парадигма ўз стандартнинг рационаллигини белгилайди,натижада формал 
мантик доирасидан чикиб кетади.Илмийлик ва ноилмийлик чегарасини хар бир 
парадигманинг ўзи белгилайди, бу эса илмий жамоатчиликнинг интеллектуал 
салоҳиятига боғлиқ. 
Мазкур даврда илмий хамжамият томонидан эътироф этилган муайян илмий-тадкикот 
йўалишини белгиловчи принциплар
мажмуи 
Илмий муаммоларни хал этиш намунаси сифатида кабул килинган 
илмий назария 


120 
 
1. «инсон ва унинг кадр-киммати» деган улуғ тушунча марказий ўринга қўйилди. 
2. Қонун устуворлигини таъминлаш принципи барча ислохатлар мезони деб каралди. 
3. Адолат - қонун устуворлигида деган тамоил бош мезон килиб куйилди. «Адолат ҳар бир ишда
ҳамроҳимиз ва дастуримиз бўлсин». 
4. Инсон манфаатларини хар томонлама таъминлаш масаласи долзарб вазифа килиб куйилди. 
5. Халк давлат идораларига эмас, давлат идоралари халкимизга хизмат килиши кераклиги. 
6. Халк билан мулокат ва инсон манфаатлари йили(2017) 
7. «Ёшларга оид давлвт сиёсати тўғрисида» конуни(2016) 
8. Харакатлар стратегияси ишлаб чикилди-тизимли ислохатларнинг «йўл харитаси»га 
айланиши. 
9. «Инсон манфаати ҳар нарсадан улуғ» эзгу ғояси. 
10. «Халк давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаидир. 
11. Маъмурий ислохатлар концепсияси кабул килинди. 
12. «Кучли давлатдан - кучли фукоралик жамяти сари» тамоили. 
13. «Фарзандларимиз биздан кўра кучли, билимли, дона ва албатта бахтли бўлишлари шарт». 
14. «Халк бой булса, давлват ҳам бой ва қудратли бўлади.» 
15. «Деҳкон-бу ҳаётнинг бақувват устуни,тирикликнинг мустахкам таянчидир» 
16. Илм ва изланиш бўлмаган жойда хеч кандай ривожланиш, юксалиш, ва умуман бирон-бир 
соханинг келажаги бўлмайди.(2017 йил 9 декабр) 
17. Бундай парадигмаларни Президентимиз асарларидан кўплаб келтиришимиз мумкин. 
8) Фан фактларни назария асосида таҳлил килади, фактлардан назарий ҳукм чиқаради, у 
фактларнинг ичига моҳиятига караб беради.Шу боисдан парадигмаларнинг ўзгариши 
амалиёт билан боғлик эмас. 
9) .Илмий ҳақиқат нисбий. 
10) Фан равнаки факат нормал фан кўлами, унда муаммоларни хал этишни таьминлайди 

Download 4.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling