R. O. Oripov, n X. Xalilov
www.ziyouz.com kutubxonasi konusda ko'proq, ichki konusdan tashqi konusga to'kilish o'sa boradi
Download 216 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 13—15 soat va undan ortiq bolganda maromida osib rivojlanaveradi. Yoruglikni boshqarish uchun ekin ekish yonalishini, ekish sxema
- Oziq moddalarga talabi.
308 www.ziyouz.com kutubxonasi konusda ko'proq, ichki konusdan tashqi konusga to'kilish o'sa boradi, bir konus doirasida pastdan yuqoriga qarab asta-sekin kamaya boradi. Hosil organlarining to'kilishiga namning ko'p yoki ozligi, oziqa ele- mentlari va uglerodning yetishmasligi, azotning ortiqchaligi, yorug'likning kamligi, harorat yuqoriligi, zararkunanda va kasallikka chalinishi, urug' kurtakning urug'lanmasligi sabab bo'ladi. Haroratga talabi. G'o'za issiq tropik zonadan kelib chiqqanligi uchun ham issiqqa talabchan bo'ladi. Chigit unib chiqib normal o'sishi va rivojlanishi uchun mo'tadil (optimal) harorat 25—35 °C hisoblanadi. Harorat 17 °C ga tushganda rivojlanish susayib qoladi. G'o'zaning zo'rg'a rivojlanishi va chigitning una boshlashi uchun minimal (pastki) harorat 10—12 °C hisoblanadi. Harorat 0 °C dan pastga tushganda uni sovuq uradi, yosh maysalarni —1 —2 °C, voyaga yetgan g'o'zalami —3—5 °C sovuq zararlaydi. Harorat 36—37 0 dan oshganda (maksimal) g'o'zaga ortiqchalik qi ladi, 40 °C esa rivojlanishiga salbiy ta’sir ko'rsatadi. G'o'zaning har xil rivojlanish davri uchun turlicha harorat zamr bo'ladi yoki ma’lum rivojlanish davrini o'tishi va tugallanishi uchun ham ma’lum harorat yakunini talab qiladi, ana shu harorat yakuni foydali (effektiv) harorat deb yuritiladi. Havoning o'rtacha sutkalik haroratidan o'simlikdagi ma’lum rivojlanish davri o'tishi mumkin bo'lmay qoladigan darajaga yet gan harorat olib tashlansa, foydali harorat miqdori kelib chiqadi. Harorat yakunini hisoblashda shartli ravishda gullashgacha quyi che- gara harorati +10 °C, gullashdan keyin +13 °C qilib olish mumkin. G'o'zaning tur va naviga, tez yoki kechpisharligiga qarab foydali harorat yakuni 1600—2000 °C gacha yetadi. Yorug‘likka mimosabatL G'o'za yorug'sevar o'simlik. Uning barg shapaloqlari kun bo'yi quyosh nuri tushishiga qarab o'z holatini o'zgartirib boradi. Yorug'lik yetishmay qolsa, shona va kurtakchalar ko'p to'kilib ketadi, fotosintez jarayoni sekinlashadi, hosildorlikka putur yetadi. Masalan, quyoshli kunda (№ 169 nav) 1 m2 barg sathida bir soatda 1,46 g moddani assimilatsiya qilgan bo'lsa, bu raqam bulutli kunda 0,06 gramm- ga tushib qolgan (A. Blagoveshchenskiy). G'o'za tipik qisqa kun o'simligi bo'lganligi uchun yorug' kunning uzunligiga jiida ta’sirchan bo'ladi. Tajribalarda kun uzunligini sun’iy ra vishda 9—12 soatga keltirish g'o'za rivojlanishini tezlashtirib, yaxshi na- tijalar olingan, ya’ni hosil shoxning pastroqdan paydo bo'lishi, shonalash, gullash va pishishi barvaqt kechadi. Bundan seleksiya yo'lida keilg foy dalanish mumkin. Biroq, ekiladigan suptropik shakllari kun uzunligi 13—15 soat va undan ortiq bo'lganda maromida o'sib rivojlanaveradi. Yorug'likni boshqarish uchun ekin ekish yo'nalishini, ekish sxema- sini tanlash, tup sonini to'g'ri belgilash, begona o'tlarga qarshi kurash ahamiyatlidir. 309 www.ziyouz.com kutubxonasi Suvga talabi. G'o'za qirg'oqchilikka chidamli, lekin suvga talabchan o'simlik. Uning transpiratsion koeffitsienti (1 g quruq moddani hosil qi lish uchun sarf qiladigan suv miqdori) 600-700 ga teng. Bu raqam o‘sish sharoitiga qarab 400—800, 1000 va undan ham ortiq bo'lishi mumkin. Transpiratsiya koeffitsienti miqdori ekin o'stirish sharoitiga bog'liq. 0 ‘simliknig o'sish sharoiti qancha yaxshi bo'lsa, transpiratsiya koeffitsi enti shuncha kichik bo'ladi, o'simlik suvdan tejab foydalanadi. G'o'zaning sarf qiladigan absolut suv miqdori transpiratsiyadan farq qilib, har bir gektar maydonga transpiratsiya uchun sutkasiga chinbargiik davrida 10—12 m3, shonalash davrida 30—50 m3, gullash-meva tugish davrida 80—90, 100—120 m3, pishib yetilish davrida esa 30—40 m3 suv sarflaydi. G'o'zaning butun o'suv davrida esa taxminan 6000—8000 m3 suv sarf bo'ladi. Oziq moddalarga talabi. G 'o'za o'simligi butun yer ustki qismlari bilan birga, 1 tonna chigitli paxta yaratish uchun eng muhim bo'lgan oziq moddalardan o'rtacha: 50—60 kg azot, 10—15 kg fosfor, 50—60 kg kaliy talab qiladi. Boshqa elementlardan o'rtacha hisobda 50 kg kalsiy, 10 kg dan oltingugurt, magniy va natriy, 2 kg gacha temir, 200 g gacha bor, 50 g mis, 1,5 kg xlor o'zlashtiradi. Agar umumiy hosilga nisbatan ko'p miqdorda (50—60 %) paxta tashkil etadigan qilib parvarish qilinsa, oziq moddalarning sarfi bir- muncha kamayishi mumkin. Ildiz sistemasini vujudga keltirish uchun yer usti massasiga keta- digan oziq miqdordan N —3—5 %, R—5—7 %, K—7—10 % sarflanadi. G 'o'za o'zining o'suv davrida sarflaydigan azot va fosfor moddasini rivojlanish davrlari bo'yicha quyidagicha o'zlashtiradi: shonalashgacha azot 7 %, fosfor 5 %, shonalashdan gullashgacha azot 46 %, fosfor 35 %, gullashdan pishishgacha azot 44 %, fosfor 50 %, pishish davrida esa azot 3 %, fosfor 10 %. G'o'zaning rivojlanish davrida oziq moddalarning yetarli bo'lishi uning normal o'sishi va rivojlanishi uchun zarurdir, yuqori va sifatli hosil olinadi. O'simlikka azot yetishmasdan qolsa, g'o'za barglari mayda va ya shil sarg'ish rangli, kalta bo'yli, kam ko'sakli bo'lib qoladi. Oshiqcha bo'lganda g'o'za g'ovlab ketadi, pishib yetilishi kechikadi. Fosfor elementi yetishmaganda ham o'simlikning ildiz sistemasi sekin rivojlanadi, barglari mayda va kalta bo'yli bo'lib, barglarida qizg'ish tomir- lami va dog'lami kuzatish mumkin. O'simlik generativ organlarining paydo bo'lishi kechikadi, hosil sifati pasayadi. Kaliy yetishmaganda bargda qo'ng'ir dog'lar paydo bo'ladi, sekinlik bilan quriydi, buralib tushib ke tadi, vilt bilan kasallanishi kuchayadi, hosil sifati pasayadi. Mikroelementlarni (bor, marganes, mis va boshqalar) qo'llash g'o'za gullarining otalanish jarayoniga ijobiy ta’sir ko'rsatadi. O'simlikning kasal- likka chidamliligi oshadi. 310 www.ziyouz.com kutubxonasi Tuproqqa talabi. G ‘o‘za turli xil tuproqlarda ham o‘sa oladi. Biroq hamma tuproqlar g‘o‘za uchun to‘liq yaroqli boMavermaydi. Tuprog'i har xil, lekin sharoitlari bir xil bo‘lgan yerlardagi g‘o‘zalardan mo‘l hosil olish uchun turli miqdorda mehnat va materiallar sarflashga to‘g‘ri keladi. Madaniy qatlami qalin, eskidan sug'orilib kelinayotgan yerlardan yuqori hosil olinsa, yer osti shag'al va qum qavat yuza joylashgan yerlar dan ham yaxshi parvarish qilingandagina yuqori hosil olish mumkin. Mexanik tarkibi qumoq yerlar ham ancha ma’qul hisoblanadi. G ‘o‘za uchun og‘ir tarkibli tuproqlar uncha qulay emas, ammo yaxshi parva rish qilganda mo‘l hosil yetishtirish mumkin. Sho‘rlangan yerlar g‘o‘za uchun yaroqli emas. Tuproqda Cl — 0,12— 0,14 %, S 0 4 — 0,5—0,6 %, qattiq qoldiq 1,4 % ga yetganda o‘simlik qurib qoladi. Cl — 0,015—0,034 %, S 0 4 — 0,200—0,300 %, qattiq qoldiq 0,400—0,700 % bo'lganda g‘o‘za zaif rivojlanadi. Sho‘r yerlarda g‘o‘za yetishtirish uchun, albatta, sho‘r yuvish tadbirlari o‘tkaziladi. G ‘o‘za uchun yer osti suvining chuqurligi 3 m dan past boMganjigi ma’qul, suv yuza joylashgan yerlarda g‘o‘za kuchli o‘sib, ko'sakning ochilishi kechikadi. G‘o‘za navlari G ‘o‘zaning ekiladigan barcha navlari ikki guruhga: 1. Uzun (in gichka) tolali; 2. 0 ‘rta tolali navlarga boiinadi. Uzun (ingichka) tolali navlar 1, II, III tip tolalar bersa, IV, V, VI tip tolalar esa o‘rta tolali g‘o‘za navlaridan olinadi. Quyida ikkala guruhda ekilayotgan ayrim navlarning tavsifini keltiramiz, IV, V, VI tip tolali o‘rta tolali g‘o‘za navlari. Viloyat va tumanlarda Davlat nav sinovidan o ‘tgan, tuproq-iqlim sharoitiga mos bo‘lgan bir necha navlar ekilmoqda. Quyida ana shun- day ayrim navlarning tavsifi keltiriladi. Namangan—77. G.S. Zaysev nomidagi G ‘o‘za seleksiyasi va urug‘chiligi ilmiy-tekshirish instituti va Qizil Rovot tajriba xo‘jaligida yaratilgan. Nav o'rtapishar. 0 ‘suv davri 110—125 kun. Vilt kasalligiga chidamli. Bir ko‘sakdagi paxta vazni 5,2 g, tola chiqishi 33,3 foiz, shtapel uzunligi 33,7 mm, tolaning uzilish kuchi 4,7 gk, metrik soni 5600, nisbiy uzilish kuchi 26,2 gk/teks. Tolasi V tip. Hosildorligi gektariga o‘rtacha 44 s. Unumdor bo‘z-o‘tloq va o‘tloq-botqoq tuproqlarda gektariga 80—90 ming tupdan, sho'rlangan yerlarda 120—140 ming tupni tashkil etgani ma’qul. Bo‘z tuproqlarda o‘g‘itlarning me’yori gektariga N —250; P—175; K—125 kg. Toshkent—6. Bu nav 0 ‘zbekiston FA ning 0 ‘simliklar biologiyasi ilmiy-tadqiqot institutida yaratilgan va 1981-yilda reyestrga kiritilgan. Nav ancha tezpisharligi tufayli, ko'pincha qayta ekishga mo‘ljallangan. 311 www.ziyouz.com kutubxonasi Vilt kasalligiga chidamli. Ko'sakdagi paxta vazni o'rtacha 6,0—6,5 g, tolasining uzunligi 34,5 —36,0 mm, uzilish kuchi 4,5—4,7 gk, metrik soni 6000, nisbiy uzilish kuchi 27—28,2 gk/teks. Hosildorligi gek tariga 39—50s. Gektariga ko'chat qalinligini 110—120 mingdan, 130—140 ming- tagacha yetkazish mumkinligi isbotlangan. O'g'itning me’yori gektariga: N —200—250; P—140—175; K—100—125 kg. S—6524. G.S. Zaysev nomidagi G 'o'za seleksiyasi va urug'chiligi ilmiy-tekshirish institutida duragaylash yo'li bilan yaratilgan. O'rtapishar. Tola uzunligi 35,2 mm, metrik soni 6350, uzilish kuchi 4,5—4,6 gk, nisbiy uzilish kuchi 28,5 gk/teks, tola chiqishi 33—34 foiz. Tolasi IV tipga kiradi. S—6530. G.S. Zaysev nomidagi G 'o'za seleksiyasi va urug'chiligi ilmiy-tekshirish institutida duragaylash yo'li bilan yaratilgan. O'rtapishar navlar guruhiga kirib, vilt kasalligiga chidamli. O'suv davri 114—124 kunni tashkil etadi. Bir ko'sakdagi paxta vazni 5,4—6,2 g, tola chiqishi 36,8—37,2 foiz, shtapel uzunligi 35,2 mm, tolaning uzilish kuchi 4,5 gk, metrik soni 6020, nisbiy uzilish kuchi 27,1 gk/teks. Hosildorligi gek tariga 40—48 s gacha yetadi. Ko'chat qalinligi gektariga 90—100 ming tupga to'g'ri keladi. Bo'z tuproqlarda azotning maqbul me’yori 250, fosfor — 175, kaliy — 125 kg/ga. Oqdaryo—5. Bu nav O'zbekiston paxtachilik ilmiy-tekshirish insti- tutining Samarqand filialida duragaylash yo'li bilan yaratilgan. Nav in tensiv tipda bo'lib, tezpishar navlar guruhiga mansub. O'suv davri 120—130 kun. Ko'saklarning ochilish jarayoni tez kechadi. Bir ko'sakdagi paxtaning vazni 6,5—7,0 g, 1000 dona chigit massasi 110—130 g, tolaning shtapel uzunligi 34—35 mm, tola chiqishi 36 foiz, tola pishiqlgi 4,6— 4,7 gk, metrik soni 5800—5900. Hosildorligi tuproq-iqlim sharoitiga qarab gektaridan 42—45 sent- nergacha bo'ladi. Oqdaryo—6. Nav O'zbekiston paxtachilik ilmiy-tekshirish institutining Samarqand filialida duragaylash yo'li bilan yaratilgan. O'suv davri 120—125 kun. Ko'sak yirikligi 6,5—7,0 g. Tolasining uzunligi 33—34 mm, tola chiqishi esa 35—36 foiz. Tola pishiqligi 4,6 gk bo'lib, tolaning metrik soni 5900—6000, tolaning uzilish uzunligi 28,3 gk/teks. 1000 dona chi gitning massasi 120—125 g. Hosildorligi Samarqand viloyatining turli tup- roq-iqlim sharoitida gektaridan 30—45 sentnergacha, tolasi V tip. Yulduz. O'zbekiston Fanlar Akademiyasining O'simliklar biologiyasi institutida O. Jalilov tomonidan tanlash yo'li bilan yaratilgan. O'suv davri 115—120 kun. Ko'sakdagi paxta vazni 6,5—7,5 g, tola chiqishi 39—40 foiz, tola uzunligi 33—34 mm, tolaning uzilish kuchi 4,5—4,7 gk, nisbiy uzilish kuchi 26,4—27 gk/teks, tolasi V tipga mansub. S ~ 4727. G.S. Zaysev nomidagi g'o'za seleksiyasi va uaig'chiligi institutida 1961-yilda duragaylash yo'li bilan yaratilgan. O'suv davri 132— 312 www.ziyouz.com kutubxonasi 136 kun. Ko'sakdagi paxta vazni 6,3—6,8 g, tola chiqishi 36 foiz, sh- tapel uzunligi 33,2 mm, tolaning uzilish kuchi 4,6—4,8 gk, metrik soni 5470—5600, nisbiy uzilish kuchi 26,2 gk/teks. Tolasi V tip. Kasallikka chidamsiz. Buxoro—6. O'zPITI ning Buxoro paxtachilik filialida turlararo duru- gaylash yo‘li bilan yaratilgan. 0 ‘rtapishar. Ko'sakdagi paxta vazni 7,2 g. Tola chiqishi 36,5 foiz, tola uzunligi 34 mm, metrik soni 6020, to laning uzilish kuchi 4,5—4,6 gk, nisbiy uzilish kuchi 28,3 gk/teks. 175-f. 0 ‘zbekiston PIT! ning Andijon filialida duragaylash yo‘li bi lan yaratilgan, o‘rtapishar, ko‘sagidagi paxta vazni 5,2—5,6 g, tola chi qishi 33—34 foiz, shtapel uzunligi 35—36 mm, nisbiy uzilish kuchi 26,4— 27,9 gk/teks. Vilt kasalligiga chidamli. Tolasi IV tip. Sharof—75. Bu nav 0 ‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi- ning 0 ‘simliklar biologiyasi institutida yakka tanlash yo'li bilan yara tilgan. Navning o‘suv davri 117—120 kun. Balandligi 100—120 sm, tupi g‘uj o‘sadi. Tola uzunligi 33—34 mm, tola chiqishi 37—38 foiz, metrik soni 5800-6000, nisbiy uzilish uzunligi 26,5—27,5 gk/teks. Tolasi IV-V tipga mansub. Ko‘sak yirikligi 5,0—5,5 g, 1000 dona chigit massasi 110 grammgacha. Ko‘saklarning ochilish tezligi katta. Vilt bilan kasallanishi 5—10 foiz. Hosildorligi o‘rtacha gektardan 40—49 sentnergacha. Omad. Nav G.S. Zaysev nomidagi G ‘o‘za seleksiyasi va urug'chiligi ilmiy-tekshirish institutining olimi R.Kim tomonidan yaratilgan. 0 ‘suv davri 115—118 kun. G ‘o‘zaning bo‘yi 80—90 sm ga boradi. Ko'saklari tanaga yopishgan holda joylashgan. Ko‘saklar og'irligi 5,0—5,5 g. Gek- taridan olinadigan hosildorlik 40 sentnergacha. Tola chiqishi 35—36 foiz. Tolasining uzunligi esa 33—34 mm ni tashkil qiladi. Tolasi V tipga mansub. Mikroneyr ko‘rsatkichi 4,5—4,6. Har gektariga 95—100 ming tup ko‘chat qoldiriladi. Suvga talabi o‘rtacha, vilt bilan zararlanishi 5—8 foizni tashkil qiladi. Mineral o‘g‘itlarga talabi o‘rtacha. Navbahor. Nav 0 ‘zbekiston genetika va o'simliklar eksperimental biologiyasi institutining olimi akademik D. Musayev va Gubanova tomo nidan yaratilgan. Chigit unib chiqqandan to paxta pishguncha 118—120 kun talab qilinadi. G‘o‘za shoxlanmaydi, ko‘saklari tanaga yopishgan holda bo‘ladi. Gektaridan 40 sentner va undan ko‘p hosil olish mumkin. Tola chiqishi 35—36 foiz, tolasining uzunligi esa 33—34 mm ni tashkil qiladi. Tolasi V tipga mansub. Chigiti boshqa navlar chigitiga nisbatan mayda. H ar gektariga 100—110 ming tup o ‘simlik qoldiriladi. Nav qurg‘oqchilikka, viltga chidamli, mineral o‘g‘itlarga talabi o‘rtacha. Gulbahor. O'zbekiston FA «Biolog» Ilmiy ishlab chiqarish Bir- lashmasida S-4534. x L—434 avlodidan yakka tanlash yo‘li bilan yaratil gan. Bo‘yi 100—120 sm. Tup piramidasimon, 0—1 monopodial shoxi hosil qiladi. Ko‘sagi tuxumsimon, cho‘zinchoq uchli, 1000 dona chigit vazni 128 g. Hosildorligi gektaridan 46,3 sentnergacha. Tola chiqishi 313 www.ziyouz.com kutubxonasi 38,1 foiz, ko'sak yirikligi 5,7 g. Vilt bilan kasallanish darajasi II foiz- gacha. O'suv davri 125—138 kun. Tolasi V tipga mansub. Mehr. O'zbekiston o'simliklar eksperimental biologiyasi instituti olimi akademik O. Jalilov tomonidan yaratilgan. Nav chigit unib chiqqandan to paxta pishganga qadar 119—123 kunni talab qiladi. G'o'zaning bo‘yi 90—100 sm ga boradi. Shoxlanishi 0,5—1 tipga mansub. Ko'saklarining og‘irligi 5,5—6 grammni tashkil qiladi. Qurg‘oqchillikka chidamsiz, vilt kasalligi bilan zararlanishi o'rtacha, mineral o'g'itlarga talabchanligi kuchli. Har gektaridan 45 sentnergacha hosil olish mumkin. Tola chi qishi 35—36 foiz, tola uzunligi 33—35 mm ni tashkil qiladi. Nav V tipga mansub. Har gektariga 95 mingta nihol qoldiriladi. An-Chillaki—1. O 'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi O'simliklar biologiyasi institutida yaratilgan. Nav juda tezpishar, o'suv davri 100—110 kun. Past bo'yli bo'lib, balandligi 60—70 sm gacha. Hosildorligi o'rtacha gektaridan 25—35 sentnergacha. Nav tezpishar bo'lganligi uchun vilt kasalligiga chalinguncha rivojlanish davrlarini o'tishga ulgura oladi. Navni boshoqli don ekinlari yoki ayrim yem- xashak ekinlaridan keyin ekish mumkin. Undan takroriy ekin sifatida yoki qalin tup son hosil qilish uchun foydalanish paxtachilikda yangi yo'nalishni vujudga keltirish mumkin. Chimboy—3010. Qoraqalpog'iston dehqonchilik ilmiy-tekshirish ins titutida A.V. Bereznikovskaya va boshqalar tomonidan tanlash yo'li bi lan yaratilgan. Ko'sagidagipaxta vazni 6,3 g, tola chiqishi 37,6 foiz, uzilish kuchi 4,5—4,6 gk, metrik soni 5860, nisbiy uzilish kuchi 25,4— 26,9 gk/teks. V tip tola beradi. Nav o'rtapishar, kasallikka chidamli. An—Bayovut—2. O'zbekiston FA ning O'simliklar biologiyasi insti tutida S. Sodiqov va boshqalar tomonidan yaratilgan. Tezpishar nav. O'suv davri 129—130 kun. Ko'sagidagi paxta vazni 6,5—7,0 g. Tola chiqishi 35—36 foiz,- tola uzunligi 34—35 mm, tolaning uzilish kuchi 26,1—26,7 gk teks. Tolasi V tip. S—2609 g'o'za navi O'zbekiston G'o'za seleksiyasi va unig'chiligi il- miy-tadqiqot institutida yaratilgan. «S—2609» g'o'za navi Gossipium xirzu- tum L botanik turiga mansub bo'lib, 1541 raqamli seleksion tizmasidan yakka tanlov yo'li bilan olingan. Yangi nav mualliflari: P.Sh. Ibrohimov, F.V. Voytenok, Ye. Shadraimov, S. Nizamov, M. Saidahmedov va boshqalar. G 'o'za navining poyasi baquvvat, yotib qolmaydi, bo'yi 90—100 sm, tupi qisqa piramida shaklida, o'suv shoxlari 0—1 tagacha. Ko'sagi yirik, tuxumsimon shaklda bo'lib, uchli, asosan, besh chanoqli. Ko'sak vaz ni 6,5—7,0 g. Tola chiqishi 37—38 foiz. Urug'i o'rtacha kattalikda bo'lib, 1000 dona urug'ining og'irligi o'rtacha 130 grammni tashkil qiladi, moy miqdori 19—20 %. Paxtasi oq rangda, tolaning shtapel uzunligi 34,5-35 mm, mayinligi 5700-5800, bir dona tola pishiqligi 4 ,5 -4 ,7 gk, mikroneyr ko'rsatkichi 4,1-4 ,4 , solishtirma uzilish kuchi 27—28 km. Tolasi V tip. 314 www.ziyouz.com kutubxonasi Armug'on. Bu nav L—9263 x L—541 duragay kombinatsiyalarini o'zaro chatishtirib ko'p marotaba yakka tanlash orqali yaratilgan. Mual- liflari: P.G. Gubanova, O.D. Jurayev, J.A. Musayev, Z.Yu. Sodiqova. Hosildorligi gektariga 48—55 sentner, bitta ko'sakdagi paxta vazni 6,0—6,5 g. O'suv davri 120—125 kun, tola chiqimi 38—39 foiz, tola uzunligi 33—34 mm, metrik nomeri 5650, solishtirima uzilish kuchi 25,6 gk. teks, tolasi V tip. Vilt bilan zararlanishi 5,1—11 foiz. Armug'on g'o'za navi 1999-yilda rayonlashtirilgan. Gulsara. «Gulsara» navi g'o'zaning «Soyuz N1X1—11» (L—112x175) x (S=2602xAshxobod—25) navini 1000 rengen nuri ta’sirida nurlantirish oqibatida o'zgargan turli morfo-biologik va xo'jalik qimmatli belgilariga qarab ko'p yillik takroriy yakka tanlovlar o'tkazib barqarorlashgan shaklini tanlab olish natijasida 1993-yilda yaratilgan. Mazkur g'o'za navining mualliflari: Q. Bahromov, Sh. Ibrohimov, A. Bahromov, A. Nuriddinov va S. Ortiqov. «Gulsara» g'o'za navi serhosil, tezpishar, tola chiqimi yuqori va si fatli, vilt kasalligiga chidamli. Amal davri 100—110 kun, o'simlikning bo'yi 100—120 sm, birinchi hosil shoxi poyaning 3—5 bo'g'inida shakl- lanadi, shoxlanishi 2—2,5 tipda bo'lib, keng shoxlanadi. Ko'sagining shakli dumaloq, uchki qismi bigizsimon shaklda bo'ladi. Bir dona ko'sakdagi paxta vazni 5—5,6 g, bitta ko'sakdagi chigit soni 36 dan 40 donagacha, chigiti tukli, kulrang. 1000 dona chigitning vazni 95—100 g. Tola chiqi shi 39,0—41 %. Tola uzunligi —34,0—35,0 mm. Tolaning metrik raqami — 5700—5750, tolaning nisbiy uzilish uzunligi — 26,5 kg/teks. Tolaning uzilish quvvati (pishiqligi) — 4,5—4,6 gk. Tolaning mikroneyri — 4,64, tolaning tipi — IV. G 'o'za tupidagi ko'saklarining ochilish sur’ati yuqori bo'lib, hosilining 80—90 foizi 29—30-sentabrda ochiladi. Buxoro—8. Nav gossipium xirzitum turiga mansub bo'lgan «Buxo- ro—6» naviga bir pallalik o'simliklarning fotosintez irsiyatini sun’iy o'tkazish yo'li bilan yaratilgan. Muallifi A.M. Battalov va boshqalar. Navning bo'yi 90—120 sm. Hosil (simpodial) shoxlari agrotexnik sharoitga mos ravishda 2 yoki 3 tip shoxlaydi, asosiy poyaning 5—7 bo'g'inlaridan chiqadi. O'suv shox lari 0—3 tagacha. Ko'saklari yirik, tuxumsimon, bir ko'sak paxtasining og'irligi 7,0—11 g. Hosili to'kilmaydi. Nav o'rtapishar. Birinchi ko'saklari 50 % ochilish uchun 118—120 kun talab etiladi. Ko'sagi, asosan, 5 cha noqli, ba’zan 4 chanoqlilari uchrab turadi. Chigiti yirik, 1000 ta chigi- tining og'irligi 120—140 g atrofida, tukli, yashil, kulrangda. Tolasi III va IV tipga mansub bo'lib, mayin va uzun. Tola chiqishi 35—37 % ni, tola uzunligi 33—36 mm ni tashkil etadi. Xorazm—126. «Paxta» ilmiy ishlab chiqarisli birlashmasining Xo- razm tajriba tayanch punktida Xorazm—125 navi dan yakka tanlash yo'li bilan yaratilgan. Mualliflar: D. Yo'ldoshev, K. Matnazarov, A. Iskan- darov, A. Hasanova, Sh. Ibragimov, Q. Bahromov, No Gi Xva. Download 216 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling