mustaqilligi gurkirab rivojlanayotgan paytda ham boshqarishni tashkil qilishda
muhim qurol sifatida qo‘llanilmoqda, chunki u kimningdir xohishi tufayli yuzaga
kelgan o‘tkinchi nazariya bo‘lmay, balki tarix sinovlarida o‘zining ilmiyligini
chuqur isbotlagan yo‘nahsh sifatida foydalanilmoqda.
Uning qonuniyatlari va qoidalari o‘z davridagi boshqarish ilmi yuqori darajada
bo‘lganligi uchun ham 0 ‘rta Osiyodagi shunday katta davlat samarali
boshqarilgan. U o‘zining iqtisodiy richaglariga va ixcham tezkor boshqarish
apparatiga ega bo‘lgan bo‘lib, unda demokratiya, yakkahokimlik, ilmiylik,
iyerarxiya, bilimdonlik tamoyillari o‘z aksini topgan.
Lekin A. Temurdan keyin Buyuk davlatning xonliklarga parchalanib ketishi
hamda A. Temur tomonidan yaratilgan boshqarish ilmiga amal qilmaslik,
boshqarishda amaldorlarning nihoyatda ko‘payib ketishi, ma’lum sinfiy
tamoyillaming inkor qilinishi, asossiz to‘lovlar mayda va iqtisodiy jihatdan
kuchsiz davlatlami vujudga kelishi va natijada o‘zaro kelishmovchilik tufayli
Turkiston hududida mustaqil davlatlaming umuman barbod bo‘lishi fikrimizning
dalilidir.
XIV asr oxiri va XV asr boshlarida Shayboniyxon tomonidan temuriylar
davlatini tiklash yo‘lidagi urinishning barbod bo‘lishi bilan birga davlatni
boshqarish bo‘yicha o‘sha davrgacha amal qilgan ma’lum nazariyalar, g‘oyalar
ham unutilib ketdi. Keyinroq temuriylar sulolasidan bo‘lmish Zahiriddin
Muhammad Bobur bobosi Amir Temur g‘oyalaridan amaliy foydalandi va
nazariy rivojlantirib, «Bobumoma» asarida uni ilmiy asoslab berdi. Lekin mayda
xonliklar va ruslar mustamlakasi davrida mamlakatimizda boshqarish ilmi
inqirozga yuz tutdi.
Bu davrga kelib, boshqarishning yurtimizga tiqishtirilgan uslubi yuqoridan
Do'stlaringiz bilan baham: |
