mahsulotlami taqsimlashning dastlabki boshqaruvi timsoh edilar.
Sinfiy jamiyat vujudga kelganidan so‘ng boshqaruv ikki tomonlama xarakterga
ega bo‘ladi. Bir tomondan hamkorlikdagi mehnatni tashkil etish vazifasi saqlangan
bo‘lsa, ikkinchi tomondan esa boshqaruv ekspluatatsiya quroU bo‘Ub qoladi.
Quldorlik va feodalizm ishlab chiqarish usullari sharoitida boshqamv asosan
mehnat jarayoni ustidan nazorat qilish va jismoniy yoki ma’muriy majburlashga
qaratilgan edi.
Kapitalizm davrida ishlab chiqarishni boshqarishning rivojlanishi uchta asosiy
bosqichga bo‘linadi. Kapitalizmning qaror topishi davrida kapitalistik manufaktura
va fabrikani mulkdoming o‘zi boshqargan. Stixiyali bozor mexanizmi esa
kapitalistik ishlab chiqarishning umumiy regulatori bo‘lib xizmat qilgan. Yirik
mashinalashgan ishlab chiqarish bosqichida boshqarish vazifasi kapitalist-
mulkdorlardan ajratiladi, kapitalistning vazifasi esa boshqarish ustidan nazorat
32
o‘rnatishdan iborat bo‘ladi. Davlat monopolistik kapitalizm davri ishlab
chiqarishning professional tashkilotlari — menejerlar institutini tashkil etilishi,
boshqarish jarayoniga hozirgi zamon texnika vositalarini joriy etishi, kapitalistik
iqtisodiyotga davlatning aralashuvi bilan xarakterlanadi. Kapitalistik ishlab
chiqarishni ilmiy boshqarish elementlari yirik mashinali ishlab chiqarish va
davlat-monopolistik kapitalizmi davrida vujudga keladi va rivojlanadi.
Rivojlangan mamlakatlar (AQSH, Yaponiya, Angliya, Fransiya, Germaniya
va boshqalar)da boshqaruvda elektron hisoblash texnikalarini qo‘llash, ayrim
firmalar va kompaniyalar va konglomeratlar boshqaruv tarkibiy tuzilmasini
takomillashtirish, eng yangi tashkiliy texnikaviy usullardan foydalanish
Do'stlaringiz bilan baham: |
