50-yillarda Xarsberg ehtiyojlarga asoslangan motivatsiya m odelini ishlab
chiqdi. U ikki toifadagi modelni ajratdi:
1. Gigiyena — firma siyosati, ish sharoiti, ish haqi shaxslaming o ‘zaro
munosabatlari, ishning bilvosiga nazorat darajasi.
2. Motivlashtirish — muvaffaqiyat, xizmat pog‘onasi bo‘yicha ko‘tarilishi,
tan olinishi va ish natijalarini ma’qullanishi, yuqori darajadagi mas’uliyat va
ijodiy yuksalishi imkoniyati.
Xarsbergning motivatsiya nazariyasi Maslou nazariyasi bilan umuminsoniy
o ‘xshashliklarga ega.
93
Motivlashtirish nazariyasi Fredrik Xarsberg tomonidan tavsiya qilinib, ulardan
birlamchilari, ya’ni qoniqmaslik manbalari b o‘lib xizmat qiladiganlari: kompaniya
siyosati, nazorat, mehnat holati, ish haqi, huquqiy holat, oila va yosh ishchilar
bilan munosabat va mehnat xavfsizligi b o ‘lsa, ikkilamchilari, ya’ni yuqori
qoniqtirish manbalari: yutuqlarga erishish, hurmat qozonish, ishdan qoniqish,
m as’uUyat, yuksalish va o'sishdir. Xarsberg xulosa qiladiki, aqlli rahbar har ikki
omillarga ham tayanib ish ko‘radi. Bu nazariya Maslou nazariyasiga zid emas.
Menejer ko‘p ishlarga aralashavermasligi zarur, ammo qachondir, nimanidir
n oto‘g ‘ri bajarayotganini sezib, uni oldini olmasa xato b o ‘ladi. Hisob-kitob
vazifasi motivlashtirishning asosiy qismi qachon ish yaxshi borayotganida pozitiv
rag‘batlantirishni ta’minlashdir. Ruhshunoslar jazolashdan kam foydalanishni va
yaxshi ijroga erishishni rag‘batlantirish bilan muvozanatda olib borishni zarur
deb hisoblaydilar. Hasadgo‘ylik tufayli n o o ‘rin rag‘batlantirish kabi salbiy
holatlam i oldini olishga Skanlon rejasi yaxshi yordam beradi, uning mohiyati
Do'stlaringiz bilan baham: |
