R valijonov, O. Qobulov, A. Ergashev

Ruhiy omillar boshqaruvchilar, xodimlar orasida ro‘y beradi. Agar biz 
boshqalami motivlashtiradigan rahbarlar haqida gapiradigan bolsak, ular insoniy 
motivlashtirishni tashkil qilish maqsadlariga erishish uchun y o ‘naltiradilar. 
Motivlashtirish dinamik jarayon b o iib harakatga qo‘zg‘atishni anglatadi.
16-rasm.
91

---

M o t i v l a s h t i r i s h j a r a y o n i
16-rasmdan ko‘rinib turibdiki, ijrochilik asosan 4 ta omilga bog‘liq: birinchi- 
dan — mahorat va qobiliyat; ikkinchidan — ish tabiatini chuqur tushunish; 
uchinchidan — ish yaxshi yoki yom on bajarilganini tushunish; to'rtinchidan — 
motivlashtirish — harakatga qo‘zg‘atadigan omillardan biri.
Diagramma motivlashtirish va ijrochilik orasidagi aloqalami ko'rsatib turibdi: 
motivlashtirish qoniqish hosil qilmagan intilish va zaruriyatdan muvafFaqiyatga 
erishilgan taqdirda zaruriyatning qondirilishidan keUb chiqadi. Agar biz ba’zi 
bir narsalardan qoniqish hosil qilsak, boshqa zaruriyatlar bizni harakat qilishga 
majbur qiladi.
Z A M O N A V I Y M O T I V L A S H T I R I S H N A Z A R IY A S I
M otivlash tirish n in g ruhiy va tashkiliy iq tisod iy y o ‘n alishdagi turli 
nazariyalarini ikki guruhga b o‘lish mumkin:
1. Motivlashtirishning mazmunli nazariyasi, u kishilami boshqacha emas, 
aynan shunday ishlashga majbur qiladigan shaxsni ichki q o ‘z g ‘alishini 
identifikatsiyasiga asoslanadi (bu A. Maslou va F. Xersberg va boshqalar termini).
2. M otivlashtirishning protsessual nazariyasi — juda ham zam onaviy 
uslublardan biri bo‘lib, kishilar o ‘zini bilishi va tarbiya m a’nosida o ‘zlarini 
qanday tutishlariga asoslanadi (bu Porter-Loulaming kutish nazariyasi, odillik