R valijonov, O. Qobulov, A. Ergashev

Maxfiy nazorat hech qachon ilgari ko‘rsatilmagan narsa haqida b o ‘lib, 
uning yaxshiligi, natijalarini hech kim bilmaydi. U tuzoq. Nazoratchilar qayerda 
aldov, fmbgarlik, hujjatlami o ‘zgartirish, suiiste’m ol qilish bor joylarda harakat
98

---

qiladi. Shunday qilib, aytish mumkinki, jamiyatda jinoyatchilikning ko‘pligi 
kundalik boshqarishda jinoiy usullardan foydalanishga asos b o‘la olmaydi.
Kim nazorat qilmasa, u o ‘z xodimlari yutuqlari bilan qiziqmaydi. Har bir 
ijrochi o ‘z ishlab chiqarish harakatining kasbiy darajasi uchun javob beradi. Har 
bir boshqaruvchi esa bir qancha kishilar uchun javob beradi. Hozirgi harakatdagi 
huquqiy tizimlar shakllanishi davrida jamoa ham xususiy, ham boshqarish 
b o lm agan pastki boshqarish tizim da javobgarlikning b o ‘lishi aqlga to ‘g ‘ri 
kelmagan, shuning uchun hozir bir narsa b o isa huquqiy tashkilotlar korxonaning 
yuqori idorasiga jo ‘natadilar. Odil sud «pastda» sezilgan jazolash choralariga 
«yuqori darajani» mas’ul qilib q o‘yadi. Ularga m aium ki katta korxonaning 
rahbari marshrutga chiqayotgan mashinalami tekshira olmaydi. Am m o ular 
talab qiladigan boshqaruvchi turli darajadagi nazorat vositasi bilan qonun va 
ko‘rsatmalarga amal qilishni ta’minlashi kerak.
Teskari aloqalar orqali nazorat. Nazorat bajaruvchi bilan suhbat orqali, 
vazifasini bajarishi haqidagi axborotlar orqali ham amalga oshirilishi mumkin. 
Lekin bunday paytlarda axborotlaming to ‘g‘riligini, obyektivligini va haqiqatga 
m osligini joriy nazorat orqali qayta nazorat qilib turish kerak, chunki 
xatoliklaming bir tomonlama o ‘sib borishi so‘nggi natijada ishga putur yetkazishi 
mumkin. Teskari aloqalar nazorati boshqaruvchining quyidagi usullarida ham