Радиотехник тизимлар назарияси асослари

3.5-§. Beta-yemirilishlarda energiya munosabatlari
1. 
Yuqorida bayon qilinganidek, p -yemirilishda yadro zaryadi bittaga 
o rtad i. Shuning uchun dastlabki yadro massasi M(A, Z) hosila yadro M(A, 
Z + l) va elektron massasi 
me dan katta bo‘lishi kerak:
M ( A , Z ) > M (A , Z +1) + mc
Odatda yadro massasi emas, atom massasi ishlatiladi. Shuning uchun 
tenglamaning har ikkala tomoniga 
Zme massani qo‘shsak, atom massasi 
hosil boiadi:
M ol( A ,Z )> M a,(A,Z +1).
P “-yemirilish energiyasi atomda elektronlar bog‘ lanish energiyalarini hisobga 
olmaganda dastlabki va hosila atomlar massalari ayirmasiga teng boiadi:
84
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

E f = [ M , { A , 2 ) - M A ^ 2 + ^ y  
3.5.1)
2. p +-yem irilishdayadro zaiyadi bittaga kamayadi. Shunga ko‘ra:
M(A, Z
 +1) > 
M(A, Z
) + 
me
Atom massalari bilan ifodalash uchun (Z + 1 
)me
 
qo‘shsak:
M a, (A,Z
 + 1) > 
M a, (A, Z) + 2me.
p +-yemirilish energiyasi:
Ep+=[Mal{A,Z + \ ) - M al{A,Z)-2mcy
. 
(3.5.2)
H osila yadro atom ida bitta elektron kam edi va yana bitta elektron 
yemirilishi lozim, shuning uchun dastlabki yadro hosila yadrodan eng kamida 
2
me = 1,02 M e V energiya ortiq bo‘lishi shart.
3. Elektron qamrab olinganda qobiq elektronni yadro tomonidan qamrab 
oladi, bu bilan yadro zaryadi bittaga kamayadi:
e~ +M(A,Z + \)> M(A,Z).
Atom massalari bilan ifodalash uchun 
Zme qo‘shsak:
M al(A ,Z + \ ) > M al( A , Z ) .
Elektron qamrash energiyasi:
E ,
= [ M , ( i Z t l ) - M , ( A Z j ! 
(3 5 3)
(3.5.2) 
va (3.5.3) energetik shartlardan yem irilish energiyasi 1,02 M eV 
dan katta boMganda p + va 
ek hodisalar bir vaqtda ro‘y berishligi ko‘rinib 
turibdi. yemirilish energiyasi 1,02 MeV dan kichik bo‘lganda faqat elektron 
qam rash bo‘ladi. A gar 1,02 M eV dan qan ch alik yuqori bo‘lsa, p +- 
yemirilish jarayoni elektron-qamrash jarayoni bilan shunchalik kuchli 
raqobat qiladi. Bu jarayonlarning ehtimolligi