Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

5-Bob uchun savol va topshiriqlar: 
1. Elektron tijoratda ma’lumotlar havsizligini ta’minlashning qanday asosiy 
bor? 
2. Ma’lumotlar havfsizligini ta’minlash nima uchun kerak? 
3. Ma’lumotlar havfsizligini ta’minlashning qanday usullari mavjudligini 
misollar bilan tushutirib bering. 
4. Ma’lumotlarning elektron himoyasini ta’minlashning usullari va 
ularning nimaga kerakligi haqida ma’lumot bering; 
5. Elektron imzo qanday hosil qilinadi va uning qanday usullari mavjud? 
6. Elektron tijoratda elektron imzodan foydalanish usullarini tavsiflang va 
buni misollar yordamida tushutirib bering.
6-BOB. ELEKTRON TIJORAT MUAMMOLARI VA 
UNGABO’LGANTAHDIDLAR 
6.1. Elektron tijoratdagi iqtisodiy firibgarliklar 
Oddiy hayotda ham bo’lganidek, Internet orqali virtual savdoni amalga 
oshirganda, aldovchilar va firibgarlarga duch kelishning real extimolligi mavjud 
bo’ladi. Ular real xayotdan orttirgan «qimmatli» tajribalarini muvaffaqiyatli 
ravishda virtual dunyoda xam qo’llab ko’rishni judayam xoxlaydilar. Firibgarlar 
orasida Internet piramidalarini tuzib boyishga xarakat qiluvchilar birinchi o’rinda 

---

224 
turishadi. Keyingi o’rinda maxsulot va xizmatlarni juda past narxlarda taklif 
qiladiganlar bo’lib, mijoz pulni o’tkazganidan so’ng, uning o’rniga xech narsa 
ololmaydi. Undan keyingi shoxsupada kompyuter va uning dasturiy ta’minotini 
«sotuvchi» lari turadi. To’rtinchi o’rinni internetda xilma xil ish va tadbirkorlik 
faoliyatini tashkil qiluvchilar egallaydi. Nixoyat, oxirgi o’rinda uyda biror bir ish 
bajarishni taklif qiluvchilar turishadi. AQSh Federal Savdo Komissiyasining 
reytingiga asosan firibgarlar orasidagi eng ommabop mexanizm piramida tashkil 
qilish va uni risoladagiday yurgizishdir.