Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

12-BOB. RAQAMLI ELEKTRON BIZNEZ BOZORI VA ELEKTRON 
MARKETING 
12.1. Elektron hizmatlar va mahsulotlarning yangi bozorlari 
Ushbu bo’limda bozorning turli segmentlarida elektron biznesning xolati va 
uning rivojlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan masala va muammolar ko’rib chiladi. 
Informatsion texnologiyalarning evolyutsiyasi va raqamli iqtisodiyotning turli 
sohalarga kirib borishi global onlayn ta’limning ham rivojlanishiga olib kelayapti.
Onlayn ta’lim texnologiyalri 
Global Industry Analysts ning ma’lumotlariga ko’ra, global onlayn ta’lim bozori 
hajmi 2020 yilga kelib, bir necha yuz milliard dollarga yetar ekan.Shuning uchun 
ham bozorning bu segmenti investorlar uchun borgan sari qiziqarli bo’lib 
bormoqda, Masalan, Google chet tillarni o’rganish va kraudsorsing o’tkazmalarni 
ni 
amalga 
oshirib 
beradiga 
Duolingo 
servisini 
tashkil 
qildi 
(
https://www.duolingo.com
). Chet tillarni tekinga o’rgatadigan repetitorlarni 
birlashtirib turadigan ijtimoiy sayt 
Busuu tashkil qilish uchun esa
(https://www.busuu.com/ru/) investorlar $6,7 million dollar ajratishdi. Rosiiyada 
ham ingliz tilini elektron usulda o’rganish bo’yicha bir qancha muvaffaqiyatli 
loyihalar amalga oshirildi, shu jumladan, LinguaLeo (http://lingualeo.com/ru), 
Puzzle English (https://www.puzzle-english.com). Bu tizimlarda monetizatsiya 
“tizimda qayd qilinishdan daromad olish” ko’rinishda bo’lgan.
Bulardan tashqari, Massachusets texnologiya institutining Open Course 
Ware (http://ocw.mit.edu/index.htm)ta’lim servisi ham tashkil etilgan va unda 
hozirgi paytda 2340 dan ortiq kurslar joylashtirilb, 200 million foydalanuvchi qayd 
etilgan. Bu tizimga kirish Creative Common (CC) litsenziyasi yordamida amalga 

---

429 
oshiriladi. 
Xuddi 
kunga 
o’xshash Rossiya milliy servisi Open.edu 
(
https://
openedu.ru) deb nomlanib, unda turli xil yo’nalishlardagi 84 ta kurs 
mavjud. 350 dan ortiq kompanuyalar o’zlari uchun malakali mutaxassislarni topish 
maqsadida Coursea va Udacity deb nomlangan MOOC (massive open online 
courses) lar bilan xamkorlik qiladilar. Masalan, Google kompaniyasi o’zining 80 
ming xizmatchilarini Udacity ta’lim platformasining HTML5 kurslariga yozdirdi. 
Bozorning B2B segmentida elektron kurslar yaratishga Oracle, IBM, Prometey,