Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

beAchain blokcheyni uning consensus/tekshiruv ga asoslangan spetsifik protokoli 
tufayli 100% masshtablashtiriladigan hisoblanadi. Bitkoin blokcheyni haqida 
gapirganda esa uning rad etishlarga juda ham chidamliligini, ishonchliligini hamda 
jahonda keng miqyosda tarqalganini hisobga olishimiz kerak. Agarda bitkoin 
blokcheyning imkoniyatlarini oshirmoqchi bo’lsak, u xolda buning uchun quyidagi 
yechimlarni taklif qilish mumkin: 
 Al’tkoinlar (al’ternativ kriptovalyutalar - 
http://altcoins.com)ga
 o’tish 
 Tranzaktsiyalarning bloklari o’lchamini kattalashtirish 
 Kollateral yoki “yonlama zanjirlar”ni ishlatish 
 Lightning Network tizimidan foydalanish 
 Blokcheyn ma’lumotlar bazasi yoki “mijozlar ma’lumot bazalari” ni 
tashkil qilish. 
Hozirgi davrda jahonda mingdan ortiq turli xil kriptovalyutalar (yoki virtual 
valyutalar) mavjud bo’lib, ularning har biri o’z blokcheyniga tayanadi va 
qandaydir funktsiyani bajaradi yoki xizmatlar ko’rsatadi. Quyida bir necha 
kriptovalyutalarning holati tavsif etilgan (CoinMarketCap): 

---

98 
Shvetsiya Markaziy bankining izlanishlaridan shu ma’lum bo’ldiki, 
shvedlarning faqatgina 15% qismi naqd pullardan foydalanishadi. Naqd pullar 
bo’yicha to’lovlar Shvetsiya YaMD sining 2% foizinigina tashkil qiladi. 
Shvetsiyadagi bir qancha firma va tashkilotlar esa naqd pullarni qabul ham 
qilmaydilar. Mutaxassislarning bashoratlariga ko’ra, 2030 yilga kelib, Shvetsiya 
naqd pulsiz jamiyatiga aylanishi, Riksbank esa o’z virtual valyutasini chiqargan 
dunyodagi birinchi Markaziy bank bo’lib qolishi mumkin. Ma’lumot sifatida 
hozirgi davrdagi turli xil kriptovalyuta tizimlari orasidan quyidagilarni alohida 
ajratib ko’rsatishimiz mumkin: 
Litecoin (https://litecoin.org) – kapitalizatsiyasi 4 milliard dollardan ortiq 
bo’lgan kriptovalyuta